Để kịp thời cảnh báo, phát hiện và ngăn chặn nguy cơ mất an toàn thông tin từ lạo mã độc này, Sở Thông tin và Truyền thông đã gửi đến các cơ quan trong tỉnh nội dung công văn số 80/VNCERT-ĐPƯC thông báo về mức độ nguy hiểm và hướng dẫn các biện pháp phòng ngừa, xử lý khi phát hiện bị lây nhiễm mã độc này. Nội dung chính của công văn số 80/VNCERT-ĐPƯC như sau:

Trong tuần đầu tháng 3.2016, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam VNCERT đã ghi nhận cách thức tấn công mới của tin tặc nhằm vào các cơ quan, tổ chức có sử dụng hộp thư điện tử nội bộ.

Với cách tấn công mới này, tin tặc sẽ giả mạo địa chỉ @tencoquan.gov.vn để gửi thư điện tử có kèm mã độc đến người dùng. Để qua mặt các hệ thống dò quét virus, các loại virus này thường được nén lại dưới dạng .zip hoặc .rar.

Qua phân tích của các chuyên gia VNCERT cho thấy, tập tin chứa virus .zip chứa bên trong các tập tin thực thi như .js (đây là một tập tin javascript) hoặc tập tin văn bản như .doc, .xls… Khi người dùng mở tập tin này, virus sẽ được kích hoạt và tự động tải tập tin mã độc mã hóa tài liệu và tự thực thi trên máy.

Với trường hợp mã độc mã hóa tài liệu thì mã độc sẽ tiến hành mã hóa nội dung toàn bộ các dữ liệu trên máy tính với thuật toán mã hóa mạnh để không thể giải mã được với mục đích “bắt cóc” dữ liệu trên máy để tống tiền.

Việc giả mạo chính thư điện tử của đơn vị sẽ làm cho người dùng khó phát hiện các thư giả mạo, dẫn đến số lượng các máy tính bị lây nhiễm mã độc mã hóa dữ liệu có thể tăng cao.

Các phương pháp lây lan chủ yếu của mã độc mã hóa tài liệu:

1. Gửi tập tin đính kèm thư điện tử, khi người dùng mở tập tin thì mã độc sẽ tự động lây nhiễm vào máy tính người dùng;

2. Gửi thư điện tử hoặc tin nhắn điện tử có chứa đường dẫn đến mã độc và yêu cầu người dùng tải về, cài đặt. Ngoài ra, máy tính còn có thể lây nhiễm thông qua đường khác như qua thiết bị lưu trữ, qua quá trình cài đặt phần mềm không rõ nguồn gốc, sao chép dữ liệu từ máy nhiễm…

3. Dấu hiệu nhận biết loại mã độc mã hóa dữ liệu sau khi máy tính bị nhiễm là các tài liệu, văn bản sẽ bị thay đổi nội dung và đổi tên phần mở rộng, phổ biến là các tệp tin có định dạng: .doc, .docx, .pdf, .xls, .xlsx, .jpg, .txt, .ppt, .pptx,.. một số loại còn khóa máy tính không cho sử dụng và đòi tiền chuộc.

Cách phòng ngừa các loại mã độc Ramsomware

1. Chú trọng công tác phòng ngừa bằng cách: Phân quyền hợp lý cho các loại tài khoản người dùng, bảo vệ các tệp tin không cho phép xóa, sửa nội dung các tệp tin quan trọng; Cài đặt và thường xuyên cập nhật cho hệ điều hành, phần mềm chống mã độc như Kaspersky, Symantec, Avast, AVG, MSE, Bkav, CMC…; Chú ý cảnh giác với các tệp tin đính kèm, các đường liên kết ẩn được gửi đến thư điện tử người dùng kể cả người gửi từ trong nội bộ; Thực hiện các biện pháp kỹ thuật nhằm kiểm tra xác thực người dùng trên máy chủ gửi email của đơn vị, tránh bị giả mạo người gửi từ nội bộ; Tắt các chế độ tự động mở, chạy tập tin đính kèm theo thư điện tử.

2. Thực hiện sao lưu dữ liệu định kỳ bằng cách: sử dụng các ổ đĩa lưu trữ như ổ cứng cắm ngoài, ổ đĩa usb để lưu trữ các dữ liệu quan trọng trong máy tính; hoặc sử dụng các công cụ, giải pháp chuyên dụng để sao lưu dữ liệu như: các máy chủ quản lý tập tin, máy chủ sao lưu từ xa, các công cụ lưu trữ đám mây cho phép khôi phục lịch sử thay đổi của tập tin.

3. Xử lý khi phát hiện lây nhiễm mã độc: khi mã độc lây nhiễm vào máy tính, mã độc sẽ tiến hành quét và mã hóa các tập tin trong một khoảng thời gian. Do đó, việc phản ứng nhanh khi phát hiện ra sự cố có thể giúp giảm thiểu thiệt hại cho dữ liệu trên máy tính và tăng khả năng khôi phục dữ liệu bị mã hóa. Cụ thể cần thực hiện các thao tác sau:

- Nhanh chóng tắt máy tính bằng cách ngắt nguồn điện.

- Không được khởi động lại máy tính theo cách thông thường mà phải khởi động từ hệ điều hành sạch khác (khuyến nghị hệ điều hành Linux) như từ ổ đĩa CD, USB… sau đó thực hiện kiểm tra các tập tin dữ liệu và sao lưu các dữ liệu chưa bị mã hóa.

- Các tập tin đã bị mã hóa tương đối khó để giải mã, tuy nhiên trong một số trường hợp có thể sử dụng các phần mềm khôi phục dữ liệu như FTK, EaseUs, R-STUDIO… để khôi phục các tập tin nguyên bản đã bị xóa.

- Cài đặt lại toàn bộ hệ thống, cài đặt phần mềm diệt virus đồng thời thiết lập chế độ cập nhật phiên bản tự động.

Để giúp các cơ quan chức năng theo dõi, phân tích và phản ứng nhanh chóng với các loại mã độc mới, VNCERT đề nghị: ngay khi phát hiện xảy ra sự cố về mã độc Ramsomware, các đơn vị cần nhanh chóng thông báo về đầu mối điều phối ứng cứu quốc gia (Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam - VNCERT, địa chỉ tại 18 Nguyễn Du, Hai Bà Trưng, Hà Nội; điện thoại: 0436404423; điện thoại di động:0934424009; hòm thư điện tử tiếp nhận sự cố: ir@vncert.gov.vn).

BBT