Sau đây là những bài thuốc nghiệm phương trong kinh điển hay dùng:

Viêm gan cấp

Triệu chứng: sốt cao hoặc nhẹ, vàng da; kém ăn, buồn nôn, đau vùng hông sườn phải, vùng gan ấn đau, bụng thường chướng đầy, ăn uống chậm tiêu, sợ dầu mỡ, đại tiện bón hoặc lỏng, tiểu vàng gắt. Mạch huyền sác, rêu lưỡi vàng dày.

Bài thuốc: nhân trần ngũ linh tán gia giảm: nhân trần 16 g, bạch truật 12 g, phục linh 10 g, trư linh 8 g, trạch tả
12 g, xa tiền 12 g, đảng sâm 14 g, ý dĩ 12 g, hậu phác 10 g, ô dước 10 g. Nếu buồn nôn thêm trúc nhự 10 g, sinh khương 4 g; đại tiện táo thêm đại hoàng 4 g; vàng da nhiều thêm long đởm thảo 10 g; bụng đầy gia mộc hương 8 g, sa nhân 10 g; sốt cao thêm huỳnh cầm 8 g, sài hồ 12 g...

Viêm gan cấp kịch phát (bệnh phát nhanh)

Triệu chứng: sốt cao, khát nước, da vàng, bụng đầy tức, mê sảng, chảy máu cam hoặc tiểu ra máu, có xuất huyết... Mạch huyền sác, rêu lưỡi vàng khô. Phép trị: thanh nhiệt giải độc lương huyết.

Bài thuốc: tê giác địa hoàng thang gia giảm: nhân trần 20 g, xích thược 14 g, địa hoàng 12 g, tê giác (bột sừng trâu) 12 g, đơn bì 12 g, huyền sâm 12 g, kim ngân hoa 12 g (nếu trẻ em cần kết hợp với phương pháp điều trị y học hiện đại).

Viêm gan mãn

Chia làm 2 thể:

+ Thể can uất tỳ hư: ăn kém, thường đầy hơi, vùng hông sườn phải hay đau râm ran, da ít vàng. Người hay mệt mỏi, lười hoạt động... Mạch hoạt sác, rêu lưỡi trắng vàng.

Bài thuốc: tiêu dao tán hiệp bình vị gia giảm: đương quy 16 g, bạch thược 12 g, sài hồ 10 g, phục linh 12 g, bạch truật 12 g, bạc hà 6 g, cam thảo 6 g, uất kim 10 g, thương truật 10 g, hậu phác 10 g. Nếu suy nhược nhiều thêm sâm, kỳ mỗi thứ từ 12 - 16 g; còn vàng da nhiều thêm nhân trần, chi tử mỗi thứ từ 10 - 14 g; đầy hơi thêm mộc hương, sa nhân từ 8 - 10 g.

+ Thể khí trệ huyết ứ: ăn uống kém, đầy hơi, hay mệt mỏi, đau tức vùng sườn phải, đau âm ỷ... Mạch hoạt sác, rêu lưỡi vàng.

Bài thuốc: tiêu dao hiệp đào hồng gia giảm: đương quy 12 g, xích thược 10 g, xuyên khung 10 g, sài hồ 10 g, đơn sâm 10 g, uất kim 10 g, đào nhân 10 g, hồng hoa 8 g, bạch truật 10 g, hậu phác 10 g, phục linh 12 g, trần bì 8 g, cam thảo 6 g. Ăn, ngủ kém gia: liên nhục, mạch nha, sơn tra mỗi thứ từ 8 - 12 g. Bụng đầy hơi gia: mộc hương, sa nhân từ 8 - 10 g. Gan hoặc lách to gia: miết giáp, mẫu lệ từ 8 - 12 g.

Trên lâm sàng còn nhiều chứng phức tạp kèm theo, cần đến những thầy thuốc uy tín khám và gia giảm thì hiệu quả càng cao hơn.

Cách sắc thuốc

Lần 1: cho 4 chén nước sắc còn 1 chén.

Lần 2: cho 3 chén nước sắc còn 1/2 chén, hiệp lại chia làm 3 lần uống. Uống thuốc lúc còn ấm (trẻ em liều dùng phân nửa người lớn).

Lưu ý:

- Ăn kiêng với trường hợp viêm gan cấp.

Vì người bị viêm gan cấp tính thường có các biểu hiện mệt mỏi, đau nhức cơ khớp, có các triệu chứng rối loạn tiêu hóa đầy hơi, khó chịu, chậm tiêu, buồn nôn và nôn... Các triệu chứng này kéo dài vài ngày đến vài tuần. Giai đoạn này bệnh nhân nên ăn nhẹ, uống nhẹ, nên ăn làm nhiều bữa và sử dụng các loại thức ăn dễ tiêu. Tránh ăn các thức ăn nhiều gia vị, dầu, mỡ. Cần ăn nhiều các loại protein được nấu nhừ, bên cạnh đó cũng cần ăn các chất có xơ như cam, cà rốt, chuối, gạo lứt, đậu đỏ, các loại rau xanh...

Trong giai đoạn này bệnh nhân cũng nên uống nhiều nước, đặc biệt nước cam, nước chanh vừa tăng lượng sinh tố, vừa tăng lượng nước của cơ thể. Tuyệt đối không được sử dụng rượu bia trong giai đoạn này dưới mọi hình thức vì chúng là các chất rất có hại cho tế bào gan.

Trong trường hợp viêm gan cấp tính mức độ nặng, bệnh nhân cần được điều trị tại bệnh viện để có được chế độ điều trị và chăm sóc hợp lý.

- Ăn kiêng với người viêm gan mạn tính.

Thực phẩm sử dụng cần hết sức đa dạng trong các nhóm như rau, củ, quả, ngũ cốc, sữa và chế phẩm từ sữa, thịt, cá hay trứng. Thức ăn cần cung cấp đủ năng lượng. Cần cung cấp đủ lượng protein cần thiết để tấn công bệnh tật, tái tạo gan. Các thức ăn cần có nhiều vitamin A (gan gà, gan heo...) và vitamin C (cam, quýt, rau sống...).

Rau củ và trái cây: cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất, mỗi ngày nên ăn ít nhất một loại rau có màu xanh đậm và một loại rau có màu cam (cà rốt, cà chua, bí đỏ...).

Sữa: mỗi ngày nên dùng khoảng 500 ml sữa để có đủ vitamin D, có thể sử dụng chế phẩm của sữa như sữa chua, phô mai.

Nên dùng dầu thực vật, dầu đậu nành, dầu mè.

Tuyệt đối bỏ rượu để bảo vệ tế bào gan và giúp gan chóng bình phục, giảm thiểu tối đa các chất quá béo, quá ngọt.