Nghiên cứu, bảo tồn, phục tráng và phát triển giống lúa Nếp cẩm bản địa tại huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng
Cơ quan chủ trì thực hiện: Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Nông lâm nghiệp miền núi – Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên
Chủ nhiệm nhiệm vụ: TS. Hà Thị Hòa
Thời gian thực hiện: 12/2020 – 12/2024
I – Đặt vấn đề
Giống lúa Nếp cẩm bản địa (Khẩu xiên păn) tại huyện Bảo lâm là giống lúa nếp cẩm bản địa có chất lượng ngon, được người dân trồng để sử dụng trong những dịp lễ tết, làm thuốc chữa bệnh được người dân xã Yên Thổ gieo cấy 1 vụ/năm trên đất ruộng, một số ít gieo cấy trên đất nương rẫy có thời gian sinh ưởng dài (150 – 157 ngày), năng suất thấp khảng 15 – 20 tạ/ha. Hiện nay giống di thực xuống đồng ruộng, được hộ nông dân giữ giống và trồng qua các năm, giống này phù hợp ở vùng núi cao, khí hậu mát lạnh, chỉ gieo trồng được ở vụ mùa. Người dân thường cấy 6 – 7 dảnh mạ ở tuổi mạ 40 – 45 ngày. Năng suất trung bình đạt khoảng 2,5 tấn/ha, cá biệt có hộ năng suất đạt 3,5 tấn/ha. Hạt gạo đen tuyền, mềm, chất lượng gạo ngon, phẩm chất tốt, có giá trị dinh dưỡng cao, hàm lượng amylose thấp, cơm ngon. Nếp được coi là nguồn gen quý, có chất lượng tốt hơn hẳn so với các loại nếp thông thường khác. Nếp cẩm có công dụng tốt đối với những người mắc bệnh tim mạch và huyết áp nên nếp cẩm còn được sử dụng làm nguồn dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày từ món chè nếp cẩm…Giống lúa Nếp cẩm đã và đang trường tồn cùng thời gian và văn hóa các dân tộc vùng cao của huyện Bảo Lâm vài chục năm, thậm chí hàng trăm năm. Mặc dù năng suất thấp nhưng vẫn tồn tại được lâu, vì chúng có đặc tính chất lượng gạo thơm ngon hơn hẳn các giống mới, hàm lượng dinh dưỡng cao, đặc biệt là hamgf lượng Vitamin B1 và Axitamin. Bằng kiến thức bản địa của mình người dân vùng cao của huyện Bảo Lâm đã tự sản xuất, để giống giống lúa Nếp cẩm bản địa qua hàng chục năm thậm trí tới hàng trăm năm mà không có phương pháp bồi dưỡng, chăm sóc, chọn lọc khoa học nên thực tế chúng đã bị thoái hóa, làm giảm năng suất chất lượng so với giống nguyên bản và có thể sẽ bị mất. Do vậy để đản bảo cho giống lúa Nếp cẩm bản địa duy trì đặc tính quý vốn có của nó như thành phần dinh dưỡng cần phải được phục tráng và duy trì nguồn gen chính tại nơi nguyên sản của giống lúa này tại xã Yên Thổ huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng là cần thiết.
II – Mục tiêu nghiên cứu
Phục tráng giống lúa Nếp cẩm bản địa để chọn dòng có năng suất chất lượng tốt; hoàn thiện quy trình thâm canh giống lúa nếp cẩm bản địa; xác định hàm lượng dinh dưỡng của giống lúa nếp cẩm bản địa; chuyển giao quy trình kỹ thuật nhân giống cho cán bộ khuyến nông và nông dân; xây dựng mô hình thử nghiệm sản xuất lúa nếp cẩm tại huyện Bảo Lâm quy mô 05 ha.
III – Kết quả nghiên cứu
Nội dung 1: Điều tra, khảo sát, thu thập tài liệu, mẫu giống… về tình hình sản xuất, bảo tồn, phát triển giống lúa nếp cẩm bản địa tại huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng.
Tiến hành điều tra, khảo sát với 70 người bao gồm trả lời bằng hỏi, thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu, trong đó 70% số người tham gia là năm giới và 30% số người tham gia là nữ giới. Tại 2 xã khảo sát các nhóm dân tộc thiểu số sống theo từng nhóm tập trung tại từng thôn riêng biệt hoặc cụm xóm riêng. Qua điều tra cho thấy về giống lúa nếp những năm gần đây xã duy trì và sử dụng 2 giống lúa Nếp chính đó là: Giống nếp Khẩu nua moong,Giống lúa nếp cẩm Khẩu xiên Păn. Nhóm nghiên cứu cũng đã thu thập được các mẫu giống và lựa chọn mẫu giống có độ đồng đều cao làm nguyên vật liệu đầu vào cho công tác phục tráng giống.
Nghiên cứu tìm hiểu nguồn gốc xuất xứ của cây lúa Nếp cẩm Khẩu Xiên Păn, đồng thời tìm hiểu các biện pháp canh tác truyền thống của người nông dân tại các vùng trồng lúa nếp này để hoàn thiện các biện pháp kỹ thuật gieo trồng đạt hiệu quả về năng suất và chất lượng tốt . Mục tiêu sau 3 vụ chọn lọc, duy trì và phục tráng giống lúa này sẽ được cải thiện cả về năng suất, chất lượng, đặc biệt về độ thuần, chất lượng độ dẻo ban đầu vốn có của nó.
Qua bảng điều tra trên cho thấy giống lúa Nếp Khẩu Xiên Păn đều do người dân tự giữ giống và trao đổi lẫn nhau. Thời vụ gieo mạ từ cuối tháng 4 dương lịch đến tháng 6, tuổi mạ trung bình 30 - 45 ngày. Mật độ cấy khoảng 25- 30 khóm/m2, cấy 610 dảnh/khóm.
Về phân bón có sự khác biệt rất lớn ở 2 xã điều tra. Tại xã Yên Thổ, nguồn phân sử dụng chủ yếu là phân chuồng, nguồn phân chuồng rất dồi dào vì mỗi gia đình đều có chăn nuôi trâu bò, lợn gà. Những ruộng gần nhà, phận tự chảy từ sân nhà, khu chăn nuôi xuống ruộng, nên tùy thuộc chất đất và lượng phân tự chảy xuống mỗi khi có mưa mà người dân tự giảm lượng phân chuồng bón cho phù hợp tránh lúa bị lốp. Những chân ruộng xa nhà người dân thường bón lót phân chuồng trước khi cày bừa với liều lượng 5-6 tấn/ha, Lượng phân chuồng dùng bón lót hộ cao nhất đạt 10tấn/ha, hộ thấp khoảng 5 tấn/ha. Người dân không dùng phân đơn đam, lâm, kali mà dùng NPK để bón lót và bón thúc. Liều lượng bón lót 2-3 bao NPK lâm Thao tỉ lệ (5:10:3+8S) trọng lượng 25 kg cho diện tích 1000 m2. Sau khi cấy khoảng 25- 30
ngày, người dân bón thúc tiếp 1 đợt bằng phân NPK với liều lượng 25- 30 kg/1000 m2 tùy theo chân ruộng. Với lượng phân sử dụng như vậy thì lượng Đạm và kali tương đối thấp, nguồn đạm, chủ yếu lấy từ phân chuồng, do vậy chất lượng gạo càng ngon. Còn tại xã Thái Sơn, do lúa được gieo trên nương, và người dân thường chọn những chân đất tốt, nên không dùng phân chuồng để bón cho lúa, phân hóa học cũng rất ít sử dụng, nhiều hộ không dùng phân gì, chỉ gieo hạt, làm cỏ, một số hộ thì vãi NPK bón thúc khi lúa đẻ nhánh với liều lượng cũng rất hạn chế khoảng 15-20kg/ 1000 m2
Về sâu bệnh: Về sâu bệnh hại hàng năm không đáng kể, duy chỉ có bệnh đạo ôn cổ bông lác đác xuất hiện ở vài hộ gia đình và có năm có năm không. Ruộng cấy vụ lúa nên đa phần các hộ gia đình không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoặc nếu có chỉ rất ít.
Về kỹ thuật canh tác hầu như ở cả 4 thôn điều tra các hộ học hỏi kinh nghiệm từ chính những thành viên gia đình, người lớn tuổi truyền lại cho thế hệ sau, rồi học từ những người hàng xóm xung quanh, chỉ riêng có người dân thôn Khau Han được học hỏi ký thuật từ cơ quan nhà nước do Phòng nông nghiệp năm 2018 có tổ chức 01 lớp tập huấn tại thôn để phát triển giống lúa này.
Thị trường và khả năng mở rộng diện tích trồng lúa nếp cẩm bản địa Khẩu Xiên Păn: Theo thông tin từ phòng nông nghiệp, cán bộ xã và người dân thì gạo nếp cẩm hiện nay chủ yếu được dùng trong gia đình của các hộ. Trên địa bàn huyện Bảo Lâm chưa có đơn vị, cơ sở thu mua lúa gạo nào thu mua và phân phối giống lúa nếp cẩm bản địa này. Khảo sát nhanh bằng điện thoại với công ty TNHH Ngân Hà chuyên phân phối các đặc sản của Cao Bằng thì cũng chưa phân phối dòng sản phầm này.
Người dân hiện nay đang quan tâm đến thị trường của loại gạo này, mong muốn có thị trường và giá cả ổn định để khi phục tráng được nguồn giống gốc có thể phát triển sản phẩm. Nếu có thị trường ổn định, giá cả hợp lý thì các hộ dân có thể duy trì và mở rộng diện tích từ 500- 2000m2/hộ.
Nội dung 2: Nghiên cứu, phục tráng và chọn lọc giống lúa Nếp cẩm bản địa:
Tiến hành gieo cấy tại hộ gia đình ông Hứa Văn Lê. Diện tích gieo cấy: 500m2, cấy 1 dảnh. Nguồn giống do gia đình tự giữ, được thành viên thực hiện đề tài, cán bộ nông lâm xã, lựa chọn từ những bó lúa thu địa trà làm lúa thương phẩm của gia đình.
Ngày gieo mạ: 31/5/2021 (dương lịch). Phương pháp gieo mạ khô. Ngày cấy: 03/7/2021 (tuổi mạ 34 ngày). Ngày trỗ 50%: 14/9. Thu hoạch 15/10.
Sau khi lúa đẻ nhánh tiến hành cắm cây theo dõi 300 cây. Định kỳ 20- 30 ngày theo dõi 1 lần. Theo dõi các tính trạng: khả năng đẻ nhánh, dạng cây, màu sắc lá, thời gian trỗ, thời gian chín. Loại bỏ các dòng không đạt yêu cầu. Thu hoạch bằng cách thu từng khóm, cắt sát gốc được 200 cây. Tiếp tục theo dõi, đo đếm các chỉ tiêu ở trong phòng gồm: chiều cao thân, số bông/cây, chiều dài bông chính, số hạt chắc/bông chính, P1000 hạt...
Các tính trạng về chiều cao cây và thời gian trỗ của các các thể (dòng) phải bằng nhau (trỗ cùng ngày).
Đo đếm các chỉ tiêu theo công thức trên chúng tôi tiếp tục loại bỏ 160 dòng và chọn được 40 dòng đạt yêu cầu. Các dòng được chọn có giá trị trung bình và độ lệch chuẩn của các tính trạng ở mức cho phép. Các cá thể đạt yêu cầu đem cắt bông, phơi khô ghi mã số từng dòng và cho vào túi vải bảo quản để gieo trồng cho vụ sau
Kết quả phục tráng giống lúa nếp cẩm bản địa (Khẩu Xiên Păn): Vụ thứ hai năm 2022
Các các dòng đạt yêu cầu sau khi phơi khô ghi mã số từng dòng và cho vào túi vải bảo quản để gieo trồng cho vụ sau. Kết quả theo dõi tình hình sâu bệnh hại trong vụ thứ 2 cho thấy nếp cẩm Khẩu Xiên Păn bị nhiễm một số loại sâu bệnh như sâu đục thân, sâu cuốn lá, bệnh đạo ôn, bệnh đốm nâu nhưng đều ở mức độ nhẹ đánh giá ở điểm 0 đến 1..Riêng sâu đục thân là gây gại nặng nhất. Nhìn chung ở các dòng đều bị sâu đục thân gây hại ở mức độ 1 (110% số rảnh chết) và mức độ 3 (11-20% số rảnh chết hoặc bạc bông). Những dòng được lựa chọn là những dòng có khả năng chống chịu với sâu bệnh tốt hơn. Chiều cao cây ở mức trung bình (>115 cm) nên khả năng chống đổ của các dòng đều tốt đánh giá có khả năng chống chịu tốt ở điểm 1
Kết quả phục tráng lúa nếp cẩm bản địa (Khẩu Xiên Păn) vụ thứ 3
Để đảm bảo chất lượng hạt giống siêu nguyên chủng, tuân thủ đúng quy trình phục tráng giống lúa, chúng tôi đã thực hiện phương pháp “Hậu kiểm”. Tức là các dòng đã lựa chọn được trong vụ thứ 2 tiếp tục gieo cấy và theo dõi đánh giá lại lần nữa, tiếp tục loại bỏ những dòng chưa thực sự đồng nhất, chỉ giữ lại những dòng ưu tú nhất, đồng đều về tất cả các đặc trưng đặc tính hình thái và sinh học. Trong đó đặc biệt lưu ý 2 chỉ tiêu là chiều cao cây và thời gian chín.
Tiến hành thí nghiệm so sánh dòng: Gồm 6 dòng đã chọn lọc được ở vụ thứ hai và giống đối chứng là nếp cẩm địa phương chưa chọn lọc.
Diện tích 1.000m2. Ngày gieo mạ: 5/6. Ngày cấy: 5/7. Diện tích cấy mỗi dòng 140 m2, rải bảo vệ 20m2.
Địa điểm: Tại hộ gia đình xã Yên Thổ, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng.
Một số chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển, và năng suất: Kết quả thu được cho thấy sau vụ chọn lọc thứ 3, 5 dòng đều có chiều cao lớn hơn đối chứng, Chiều cao trung bình của các dòng là 118,37 + 2,49cm. Tất cả 5 dòng đều có sự ổn định về thời gian sinh trưởng như thời gian từ gieo đến trỗ, chín. So sánh giá trị trung bình với độ lệch chuẩn của các tính trạng, Chúng tôi đã chọn được 2 dòng, các dòng được chọn lọc đã thật sự ổn định các chỉ tiêu sinh trưởng về chiều cao cây và đặc điểm hình thái.
Các dòng G2 được chọn của giống nếp cẩm bản địa Khẩu Xiên Păn vụ mùa năm 2023 bao gồm dòng 99 và 144 đạt tiêu chuẩn.
Qua theo dõi ở thí nghiệm so sánh dòng cho thấy giữa các dòng đã có sự ổn định hơn về các tính trạng: thời gian trỗ, chiều cao thân, số bông/khóm. Cả 6 dòng thí nghiệm đều có năng suất thực thu lớn hơn đối chứng, trong đó năng suất của 2 dòng được lựa chọn ở vụ 3 có năng suất cao nhất đạt 5,62-6,0 tấn/ha.
Kết quả theo dõi tình hình sâu bệnh hại qua 3 vụ liên tiếp cho thấy nếp cẩm
Khẩu Xiên Păn bị nhiễm một số loại sâu bệnh như sâu đục thân, sâu cuốn lá, bệnh đạo
ôn, bệnh đốm nâu nhưng đều ở mức độ nhẹ đánh giá ở điểm 0 đến 1. Riêng sâu đục
thân thì xuất hiện ở cả 3 vụ. Ruộng so sánh dòng được phun thuốc trừ sâu đục thân ở
giai đoạn trước trỗ khi thấy có bướm xuất hiện ở có ổ trứng ở các lá lúa. Riêng dòng
144 và 99 ở vụ 3 không xuất hiện sâu bệnh, nên kết hợp với các đặc điểm về thời gian
sinh trưởng, độ đồng đều khi trỗ, hình thái, năng suất, chúng tôi đã lựa chọn 2 dòng 99
và 144 ở vụ thứ 3.
Chiều cao cây ở mức trung bình (118,37 + 2,49cm) nên khả năng chống đổ của
các dòng đều tốt.
Kết quả cho thấy 02 dòng chọn được sau vụ “Hậu kiểm” tỏ ra rất ổn định về các
chỉ tiêu thời gian sinh trưởng, hình thái, yếu tố cấu thành năng suất và năng suất. 2 dòng
giống chọn lọc cũng thể hiện khả năng chống chịu cao với sâu bệnh, và chống đổ tốt.
Chúng tôi đã hỗn dòng để được hạt giống siêu nguyên chủng.
Ruộng nhân dòng: Thí nghiệm so sánh dòng nhóm nghiên cứu tiến hành nhân sơ bộ 06 dòng
giống đã chọn trong vụ mùa năm 2022 tại ruộng nhân dòng quy mô 1000 m2 của hộ. Căn cứ kết quả theo dõi thí nghiệm so sánh và thí nghiệm nhân dòng
quyết định chọn 2 dòng có năng suất và chất lượng tốt nhất là dòng số 144 và dòng số
99 để hỗn dòng thành giống siêu nguyên chủng.
Phân tích hàm lượng dinh dưỡng cơ bản của giống lúa Nếp cẩm bản địa tại huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng và giống Nếp cẩm Tây Bắc:
Kết quả phân tích 3 dòng tiêu biểu : Dòng 60, Dòng 99 và Dòng 144 ở vụ mùa năm 2022.
03 dòng tiêu biểu bao gồm Dòng 60, dòng 99, Dòng 144 được lựa chọn phân tích tại Viện khoa học sự sống- Đại học Thái Nguyên. Kết quả phân tích các thành phần dinh dưỡng cơ bản được thể hiện qua bảng 3.
Kết quả phân tích cho thấy Hàm lượng chất béo dao động từ 3,044,22%, cao hơn nhiều so với gạo trắng và gạo nếp thông thường (0,6-0,8%), gạo lứt (2,4%), nguyên nhân do gạo nếp cẩm chỉ được xay xát bỏ lớp vỏ trấu, vẫn giữ nguyên lớp vỏ cảm và bản chất giống quy định lượng chất béo trong gạo nếp cẩm cao hơn, do đó khi ăn cơm có cảm giác ngậy cơm hơn so với gạo khác.
So sánh kết quả phân tích nếp cẩm Khẩu Xiên Păn ở mô hình 5ha so với mẫu gạo nếp cẩm vùng Tây Bắc đã có thương hiệu và hiện đang bày bán trong hệ thống siêu thị Minh Cầu - Thái Nguyên cho thấy cả 2 mẫu gạo đều thuộc dạng có chất lượng cao thể hiện ở đặc điểm không phát hiện tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, nấm mốc, gạo giàu khoáng chất, vi tamin B1, B2, giàu Protein, không chứa cholosterol, tuy nhiên ở mẫu gạo nếp cẩm Khẩu Xiên Păn có hàm lượng đường, amylose, tinh bột thấp và hàm lượng Protein cao hơn khi so sánh với nếp cẩm vùng Tây Bắc, điều này chứng tỏ tính khác biệt về chất lượng của nếp cẩm Khẩu Xiên Păn. Điều này cho thấy loại gạo chất lượng cao này cần được phát triển và nhân rộng, sẽ có khả năng chiếm hữu thị trường của người tiêu dùng trong tương lai gần.
Kết quả nghiên cứu hoàn thiện quy trình sản xuất và thâm canh giống lúa nếp cẩm bản địa (Khẩu Xiên Păn) tại huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng:
Qua nghiên cứu thí nghiệm về ảnh hưởng của công thức phân bón chúng tôi đã tìm được công thức phân bón phù hợp nhất với nếp cẩm bản địa Khẩu Xiên Păn: 10 tấn PC + 80 kg N + 70 kg P2O5 + 60 kg K2O (16,6 kg đạm, 35 kg Lân, 12 kg kali.
Nội dung 3: Xây dựng mô hình sản xuất giống lúa nếp cẩm bản địa (Khẩu xiên păn) tại huyện Bảo lâm, tỉnh Cao Bằng, quy mô 5 ha
*Tại xã Yên Thổ: Xây dựng mô hình sản xuất giống lúa nếp cẩm Khẩu Xiên Păn quy mô 01 ha tại 04 hộ gia đình. Qua theo dõi, lúa sinh trưởng, phát triển tốt, có thời gian sinh trưởng từ ngày gieo mạ đến thu hoạch (dao động từ 135- 137 ngày). Chiều cao cây 115-120cm. Số bông trung bình 4-5 bông/khóm. Năng suất gặt tại các ô mẫu: 450-500g/m2. Năng suất thực thu đạt 4,5 tấn/ha. Lúa sinh trưởng, phát triển tốt, có xuất hiện một số loại sâu bệnh: sâu cuốn lá ở giai đoạn làm đòng, nhưng ở mức độ nhẹ, sâu đục thân có xuất hiện lác đác ở một vài điểm, nhìn chung sâu bệnh tại các ruộng mô hình không ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng của lúa nếp cẩm ở vụ mùa năm 2023. Không ghi nhận bệnh ở các ruộng mô hình.
* Tại xã Thái Sơn
Xây dựng mô hình sản xuất lúa nếp cẩm khẩu xiên Păn tại 41 hộ gia đình với quy mô 04 ha (Nà Nàng 29 hộ- 3ha; Nà Nốm 12 hộ- 1 ha). Qua theo dõi, lúa sinh trưởng, phát triển tốt, có thời gian sinh trưởng từ gieo mạ đến thu hoạch từ 135-137 ngày. Chiều cao cây 115-120cm, Số bông trung bình đạt 4-5 bông/khóm. Năng suất gặt tại các ô mẫu: 450-510g/m2. Năng suất thực thu đạt trung bình 4,5 tấn/ha. Lúa sinh trưởng, phát triển tốt, trong vụ canh tác có xuất hiện một số loại sâu bệnh: sâu cuốn lá ở giai đoạn làm đòng, nhưng ở mức độ nhẹ, sâu đục thân có xuất hiện lác đác ở một vài điểm, nhìn chung sâu bệnh tại các ruộng mô hình không ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng của lúa nếp cẩm. Không ghi nhận bệnh ở các ruộng mô hình. Tiến hành phân tích so sánh chất lượng của giống lúa nếp cẩm Khẩu Xiên Păn với giống lúa nếp cẩm vùng Tây Bắc được thương mại hóa trên thị trường tại siêu thị Minh Cầu- Thái Nguyên cho thấy cả 2 giống lúa nếp cẩm đều thuộc lúa đặc sản có chất lượng cao thểhiện hàm lượng protein, vitamin, khoáng chất cao, hàm lượng tinh bột, amylose thấp, không chứa cholesterol không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật và vi nấm, hàm lượng kim loại nặng rất thấp, hoặc không phát hiện. Tuy nhiên ở mẫu gạo nếp cẩm Khẩu Xiên Păn có hàm lượng đường, amylose, tinh bột thấp và hàm lượng Protein cao hơn khi so sánh với nếp cẩm vùng Tây Bắc, điều này chứng tỏ tính khác biệt về chất lượng của nếp cẩm Khẩu Xiên Păn. Điều này cho thấy loại gạo chất lượng cao này cần được phát triển và nhân rộng, sẽ có khả năng chiếm hữu thị trường của người tiêu dùng trong tương lai gần.
Nội dung 4: Tổ chức tập huấn chuyển giao kỹ thuật và hội nghị đầu bờ:
+ Tập huấn kỹ thuật cho nông dân:
Trong vụ mùa năm 2023, đơn vị chủ trì thực hiện nhiệm vụ đã phối hợp với Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Bảo Lâm, phòng Nông nghiệp huyện Bảo Lâm để mở 01 lớp tại xã Thái Sơn và 01 lớp tại xã Yên Thổ (mỗi 1 lớp quy mô 35 người/lớp) tập huấn kỹ thuật canh tác giống lúa đặc sản địa phương cho nông dân. Đối với xã Thái Sơn do số hộ tham gia là 41 hộ, chúng tôi mời tất cả tham gia, nhưng có 6 hộ họ bận, không tham gia tại lớp tập huấn, đã được nhóm thực hiện đề tài, cán bộ phụ trách phối hợp tại địa phương hướng dẫn trực tiếp tại hộ.
+ Tập huấn kỹ thuật cho cán bộ: Phối hợp với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng mở 1 lớp tập huấn về kỹ thuật phục tráng giống, sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng và kỹ thuật canh tác giống lúa đặc sản địa phương cho 15 cán bộ kỹ thuật cấp huyện và xã được tổ chức tại xã Yên Thổ vào ngày 28-29/10/2023. Thông qua lớp tập huấn, 15 cán bộ địa phương cấp xã ( xã Yên Thổ, Thái Sơn), và cán bộ phòng nông nghiệp, trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Bảo Lâm đã được hướng dẫn, tập huấn về kỹ thuật phục tráng giống và kỹ thuật trồng lúa nếp cẩm bản địa (Khẩu Xiên Păn).
+ Tổ chức hội nghị đầu bờ: Phối hợp với phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bảo Lâm và Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bảo Lâm tổ chức hội nghị đầu bờ cho 90 đại biểu tham dự để phổ biến về mô hình. Hội nghị ghi nhận kết quả đạt được của mô hình sản xuất cũng như mô hình phục tráng, có so sánh với đối chứng và nhìn rõ sự khác biệt tại ruộng sản xuất.