Trên cơ sở thực hiện Quyết định số 1068/QĐ-TTg ngày 22/8/2019 phê duyệt Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030 và Quyết định số 2205/QĐ-TTg ngày 24/12/2020 về Chương trình phát triển TSTT, tỉnh Cao Bằng đã ban hành nhiều văn bản quan trọng nhằm cụ thể hóa nhiệm vụ ở cấp địa phương. Trong đó, đáng chú ý là Nghị quyết số 87/2023/NQ-HĐND ngày 08/12/2023 của HĐND tỉnh quy định định mức lập dự toán kinh phí từ ngân sách nhà nước cho các nhiệm vụ khoa học và công nghệ (KH&CN), tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai các hoạt động xác lập, bảo vệ và phát triển TSTT trên địa bàn.

Công tác quản lý nhà nước về sở hữu công nghiệp tại Cao Bằng đã có nhiều chuyển biến tích cực. Số đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp ngày càng tăng qua các năm, phản ánh sự nâng cao nhận thức và chủ động của người dân, doanh nghiệp. Trong năm 2024 Sở KH&CN phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cũ) nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường tổ chức tập huấn sở hữu trí tuệ (SHTT) đối với các sản phẩm OCOP tại tỉnh Cao Bằng cho cán bộ của các sở, ngành, cán bộ làm công tác KH&CN tại các huyện, thành phố, các tổ chức, doanh nghiệp, hợp tác xã, nội dung tập huấn sát với thực tế tại địa phương, hướng dẫn, phổ biến việc thực hiện chính sách, pháp luật và kiến thức cơ bản về SHTT, hướng dẫn trình tự thủ tục đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp, hoàn thiện hồ sơ đăng ký công nhận sản phẩm OCOP…; tiếp nhận và xử lý các yêu cầu sử dụng địa danh hoặc dấu hiệu khác chỉ nguồn gốc địa lý của đặc sản địa phương trong đăng ký nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận trên địa bàn và trình cấp có thẩm quyền theo quy định; Tổ chức 01 hội nghị tập huấn về SHTT với hơn 100 lượt người tham gia.

Đặc biệt, công tác xác lập, tư vấn và hỗ trợ tài chính cho các sáng chế cũng được chú trọng. Trong năm, đã hướng dẫn 08 tổ chức, cá nhân thủ tục đăng ký bảo hộ nhãn hiệu thông thường; 01 cá nhân thủ tục bảo hộ Bằng độc quyền sáng chế; Hỗ trợ kinh phí đăng ký bảo hộ Bằng độc quyền sáng chế cho 02 tổ chức với kinh phí là 70 triệu đồng.

Khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển sáng kiến

Phong trào sáng kiến cải tiến kỹ thuật trên địa bàn tỉnh tiếp tục phát triển mạnh, nhất là trong lĩnh vực giáo dục, sản xuất, quản lý. Năm 2024 trên địa bàn toàn tỉnh có 1.240 sáng kiến, giải pháp được công nhận trong đó có 41/62 sáng kiến đạt phạm vi ảnh hưởng cấp tỉnh. Các sáng kiến ngày càng bám sát thực tiễn, có tính ứng dụng cao, góp phần giải quyết các vấn đề đặt ra từ cơ sở.

Đáng chú ý, UBND tỉnh đã tổ chức thành công cuộc thi “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Cao Bằng lần thứ nhất, năm 2023 – 2024”, thu hút 24 ý tưởng, dự án tham gia. Có 14 dự án xuất sắc được lựa chọn trao giải và được hướng dẫn đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp – bước đi quan trọng trong việc thương mại hóa ý tưởng và khởi sự kinh doanh.

Tỉnh cũng tập trung triển khai các giải pháp bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật – truyền thông, nhằm tăng cường hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tác giả, tổ chức, cá nhân sáng tạo. Các loại hình văn hóa hiện nay chủ yếu tập trung ở nghệ thuật biểu diễn, nhiếp ảnh, triển lãm…, đã được kiểm soát tốt theo đúng quy định pháp luật.

Trong năm 2024, hỗ trợ Chứng nhận chất lượng sản phẩm (VietGAP), hỗ trợ thiết kế bao bì, nhãn mác và truy xuất nguồn gốc: Hỗ trợ chứng nhận 30,4 ha cây trồng và 12 đơn vị vật nuôi (trong đó có 1 hợp tác xã: HTX Nông nghiệp Lương Can); Hỗ trợ thiết kế bao bì 31 cơ sở (chủ yếu hộ sản xuất); Hỗ trợ chứng nhận hệ thống phân tích mối nguy và kiểm soát tại điểm tới hạn (HACCP) cho 09 cơ sở, trong đó có 05 doanh nghiệp gồm: Công ty nông lâm nghiệp Hoà An, Công ty Sài Gòn Café, HTX Nông nghiệp Trà Lĩnh, HTX Nông nghiệp Cai Bộ, Công ty TNHH Tuệ Anh Cao Bằng.

Đặc biệt, giải pháp “Quy trình nấu và tinh luyện thép 30CRMNSIA từ sắt xốp trong lò điện” của Công ty cổ phần khoáng sản và luyện kim Việt Nam đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích – đây là minh chứng rõ nét cho năng lực sáng tạo khoa học công nghệ tại địa phương.

Tạo dựng thương hiệu sản phẩm địa phương và phát triển hệ sinh thái sở hữu trí tuệ

Với quan điểm “Xây dựng thương hiệu là chìa khóa nâng cao giá trị sản phẩm”, tỉnh tập trung hỗ trợ các sản phẩm chủ lực, đặc sản gắn với xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận. Trong năm 2024 triển khai thực hiện 05 dự án khoa học về SHTT gồm: 01 dự án xây dựng nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm bún khô Hưng Đạo; 03 dự án xây dựng nhãn hiệu chứng nhận cho 03 sản phẩm:  Miến dong Án Lại, miến mỏ Tĩnh Túc, Dao Phúc Sen; 01 dự án quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Thạch đen Thạch An – Cao Bằng”.  Đến nay, Cao Bằng đã có 02 nhãn hiệu chứng nhận và 14 nhãn hiệu tập thể được bảo hộ.

Hội nghị đã chưng cầu ý kiến người dân lựa chọn mẫu nhãn hiệu chứng nhận “Phúc Sen” cho các sản phẩm của làng rèn xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa

Hoạt động xúc tiến thương mại và quảng bá thương hiệu cũng được chú trọng thông qua các hội chợ, hội thảo, truyền thông, tạo điều kiện đưa sản phẩm địa phương vươn ra thị trường rộng lớn hơn. Năm 2024, kinh phí của địa phương bố trí cho hoạt động hỗ trợ phát triển TSTT gồm đào tạo, tập huấn về SHTT; hỗ trợ bảo hộ, khai thác quyền SHTT cho các doanh nghiệp và tổ chức KH&CN, hỗ trợ bảo hộ, phát triển TSTT cho các sản phẩm chủ lực địa phương...là 1,65 tỷ đồng.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc phát triển TSTT tại Cao Bằng còn gặp nhiều trở ngại. Nhận thức của một bộ phận doanh nghiệp và người dân về vai trò của SHTT còn hạn chế; sản phẩm chủ yếu mang tính thô sơ, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, ít hàm lượng khoa học, dẫn đến chưa chủ động trong việc bảo hộ và khai thác TSTT. Nguồn lực đầu tư, cơ sở vật chất và đội ngũ chuyên môn còn thiếu và yếu, phần lớn kiêm nhiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu. Việc thực thi quyền SHTT, xử lý vi phạm còn nhiều khó khăn do thiếu cơ chế hỗ trợ cụ thể và phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng. Mặt khác do đặc thù lĩnh vực SHTT có tính chuyên môn cao, trừu tượng, hiệu quả mang lại chưa rõ ràng trong ngắn hạn; thủ tục bảo hộ còn phức tạp, mất nhiều thời gian. Công tác chỉ đạo ở một số địa phương chưa thực sự quyết liệt; doanh nghiệp chưa quan tâm đúng mức đến việc xây dựng, phát triển thương hiệu và khai thác TSTT. Ý thức bảo vệ quyền SHTT trong cộng đồng tuy đã cải thiện nhưng vẫn còn tâm lý trông chờ sự hỗ trợ từ nhà nước, chưa chủ động bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

TSTT đang dần trở thành nền tảng quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Cao Bằng. Những kết quả đạt được là minh chứng cho sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và các thành phần kinh tế trong việc nâng cao giá trị sản phẩm địa phương thông qua sáng tạo, bảo hộ và khai thác hiệu quả TSTT. Trong thời gian tới, tỉnh cần tiếp tục đầu tư chiều sâu, phát triển hệ sinh thái TSTT vững mạnh, từ đó không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn khơi dậy tiềm năng sáng tạo và đổi mới trong toàn xã hội./.