Chủ nhiệm dự án: KS. Lê Duy

Đơn vị thực hiện: Trạm Khuyến nông – Khuyến lâm huyện Nguyên Bình

Thời gian thực hiện: 2016-2017

Lĩnh vực nghiên cứu: Khoa học nông nghiệp

I. Đặt vấn đề

Là một huyện vùng núi của tỉnh Cao Bằng, nghề trồng dong riềng và sản xuất miến dong đã có từ lâu, bã dong – sản phẩm phụ trong quá trình chế biến tinh bột dong có khối lượng lớn. Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ bã dong được sử dụng làm thức ăn cho lợn, một phần được sử dụng làm phân bón, phần lớn bã dong bị thải bỏ, thối mốc, gây ô nhiềm môi trường sống. Bã dong có thành phần hóa học phù hợp làm thức ăn cho gia súc nhai lại, nhưng qua khảo sát cho thấy gia súc nhai lại không ăn bã dong rièng tươi. Mặt khác, trong những năm gần đây thực hiện chương trình phát triển chăn nuôi đại gia súc nhằm tăng số lượng và chất lượng đàn bò được tỉnh Cao Bằng triển khai trên địa bàn toàn tỉnh, nhưng nguồn thức ăn thô xanh chính cung cấp cho đàn trâu, bò chủ yếu dựa vào nguồn cỏ tự nhiên, cùng với việc thực hiện giao đất, giao rừng cho nông dân, dẫn đến diện tích bãi chăn thả ngày càng bị thu hẹp, cỏ tự nhiên giảm mạnh về số lượng và chất lượng, đặc biệt là vào vụ đông-xuân. Diện tích cỏ trồng còn nhỏ lẻ, manh mún, tận dụng phụ phẩm trong nông nghiệp làm thcs ăn cho trâu, bò còn hạn chế, vì vậy, nguồn thức ăn cho trâu, bò còn nghèo nàn về chủng loại và khan hiếm. Trước thực trạng trên Trạm Khuyến nông - Khuyến lâm huyện Nguyên Bình đã đề xuất triển khai thực hiện dự án “Ủ bã dong riềng làm thức ăn bổ sung cho trâu, bò trong vụ đông-xuân tại huyện Nguyên Bình”.

II. Mục tiêu

Tăng hiệu quả kinh tế cho nghề trồng, chế biến dong riềng; tạo nguồn thức ăn cho trâu bò trong vụ đông – xuân nhằm tăng thu nhập cho người dân, góp phần xây dựng nông thôn mới tại huyện Nguyên Bình. Cụ thể:

- Xây dựng quy trình kỹ thuật ủ bã dong riềng làm thức ăn cho trâu, bò.

- Chuyển giao kỹ thuật ủ bã dong riềng với urê làm thức ăn cho trâu, bò cho nông dân.

- Chế biến thử nghiệm bã dong riềng ủ yếm khí với 4% urê và 1% muối ăn làm thức ăn cho trâu, bò.

- Đánh giá chất lượng, hiệu quả bổ sung bã dong riềng ủ urê đối với bò trong điều kiện chăn nuôi của địa phương.

III. Kết quả nghiên cứu

Sau hai năm triển khai thực hiện, Dự án đã đạt một số kết quả sau:

1. Điều tra, đánh giá tình hình sản xuất dong riềng và chăn nuôi trâu, bò tại huyện Nguyên Bình.

Qua điều tra cho thấy, giống trâu, bò của huyện chủ yếu là giống địa phương, có tầm vóc nhỏ, năng suất thịt và sức kéo không cao. Giai đoạn 2016-2017 tổng đàn trâu bò trên địa bàn toàn huyện duy trì tương đối ổn định qua các năm, trung bình trên 21.000 con, trong đó trên 10.000 con trâu, trên 12.000 con bò. Tuy nhiên, hằng năm khi vào vụ đông – xuân, thời tiết khô hanh, nhiệt độ thấp xuất hiện sương muối, băng giá, sản lượng và chất lượng cỏ ngoài tự nhiên giảm mạnh, số lượng trâu bò chết rét khá cao, từ năm 2012-2016 tổng số trâu, bò chất rét 501 con, nguyên nhân chủ yếu do thiếu thức ăn.

Diện tích trồng dong riềng của huyện đến năm 2017 là 355,69ha, năng suất trung bình năm 2016 đạt 644,7 tạ/ha. Sản lượng củ dong năm 2016 đạt trên 12.280 tấn, bã tận thu trên 7.368 tấn. Nếu nguồn bã dong riềng được sử dụng để làm thức ăn bổ sung cho trâu, bò trong vụ đông – xuân có thể đáp ứng được 50% nhu cầu về thức ăn cho đàn trâu, bò của huyện.

2. Sản xuất thử nghiệm bã dong riềng ủ yếm khí với 4% urê và 1% muối ăn làm thức ăn cho trâu, bò

Đã ủ được 30 tấn bã dong riềng với 4% urê, 1% muối ăn làm thức ăn bổ sung cho 19 con trâu, 29 con bò. Trâu, bò ăn bã dong riềng ủ urê không bị chết rét mà còn tăng trọng trong thời gian tham gia dự án. Tuy nhiên, cần kiên trì tập cho trâu, bò ăn bõ dong riềng ủ urê.

Kết quả thí nghiệm cho thấy: công thức ủ bã dong riềng với 4% urê, 1% muối ăn là cách chế biến bã dong riềng đơn giản, phù hợp với điều kiện chăn nuôi tại nộng hộ ở địa phương. Bã dong riềng có thể bảo quản trong thời gian dài để làm thức ăn dự trữ cho trâu bò.

Với mức bổ sung bã dong riềng ủ urê 7 kg/con/ngày đối với bò, cho khả năng tăng trọng khá tốt. Sau 3 tháng, so với bò chỉ chăn thả tự nhiên thì tăng trọng của bò thí nghiệm cao hơn 23,1 kg/con, hiệu quả kinh tế chênh lệch 222.600 đ/con, đạt 170,67%.

Thành công trong nghiên cứu sử dụng bã dong riềng làm thức ăn chăn nuôi trâu bò đã tạo ra nguồn thức ăn dự trữ vụ đông có chất lượng tốt, hạn chế tình trạng trâu bò chết rét, tạo điều kiện duy trì và phát triển đàn trâu bò, khai thác thế mạnh của địa phương, giải quyết nhu cầu công ăn việc làm, góp phần nâng cao đời sống cho người dân, mặt khác, nghiên cứu sử dụng bã dong riềng làm thức ăn cũng là một giải pháp tích cực để cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề do quá trình chế biến dong riềng gây ra.