Sau ngày đất nước thống nhất, vị Đại tướng của nhân dân dồn hết tâm sức, trí tuệ cho khoa học, văn hoá và giáo dục. Nhiều năm trên cương vị Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn gần gũi với đội ngũ trí thức, các nhà hoạt động văn hoá, các nhà giáo dục. Là con người của thực tiễn, là nhà giáo, nhà chiến lược, Đại tướng đặt ra nhiều nhiệm vụ thiết thực trước mắt và cả lâu dài cho sự phát triển của khoa học, giáo dục. Từ triết lý “biết nghĩ xa thì thành công kỳ lạ” của Nguyễn Trãi, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã vạch thời đại bằng việc chỉ đạo xây dựng hệ thống các ngành khoa học, đặc biệt là khoa học vũ trụ vì mục đích hoà bình, khoa học điện tử, khoa học môi trường, khoa học biển và kinh tế biển… Đại tướng là người đầu tiên chủ trương và thực hiện việc hệ thống hoá tư tưởng này.

Năm 1976, khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực KH&CN, Đại tướng làm lãnh đạo khoa học nhưng thần tốc như lãnh đạo quân sự. Bác đưa ra quyết định rất nhanh: "Không có khoa học thì không làm được gì cả". Năm 1978, Chính phủ ta và Liên Xô ký thỏa thuận tổ chức chuyến bay vũ trụ Liên Xô - Việt Nam và mời phi công Việt Nam bay lên vũ trụ cùng với phi công vũ trụ Liên Xô. Đây là sự kiện rất lớn.

Chính phủ lập ra Ban Chỉ đạo chuyến bay vũ trụ Liên Xô-Việt Nam, do Đại tướng Võ Nguyên Giáp lúc đó là Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm Trưởng ban chỉ đạo. Thành viên Ban Chỉ đạo có đại diện tất cả các Bộ có liên quan. Dưới Đại tướng có hai Phó trưởng ban do Đại tướng chỉ định. Đại tướng nêu rõ chuyến bay không đơn thuần là đưa phi công lên điều khiển tàu mà còn phải nghiên cứu khoa học, làm các thí nghiệm khoa học trên không gian, để chúng ta xây dựng chương trình quốc gia sử dụng không gian vũ trụ vào mục đích hòa bình, phát triển một lĩnh vực KH&CN cao nhất của thời đại với sự giúp đỡ của Liên Xô". Sau khi chuyến bay kết thúc phải có cái gì đó để tiếp tục làm được và phải xác định chuyến bay này là mở đầu cho chương trình nghiên cứu không gian vũ trụ vào mục đích hòa bình ở Việt Nam, gắn với phát triển KT-XH đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Với những quyết định trên, năm 1978 -1980 Trung tâm Không gian, nay gọi là Trung tâm Viễn thám của Việt nam được ra đời. Đến tháng 7/1980 hai nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân (Việt Nam) và Gorbatko (Liên Xố), đã cùng nhau bay vào vũ trụ, chuyến bay mang ý nghĩa lịch sử, ý nghĩa ngoại giao và có tầm chiến lược lâu dài về KH&CN. Mong ước của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chương trình sử dụng không gian vũ trụ vì mục đích hòa bình đã thực hiện được. Cho đến tận hôm nay, ứng dụng viễn thám đã được Đảng và nhà nước ta tiếp tục quan tâm phát triển, tạo bước tiến lớn để Việt Nam hòa vào sự phát triển của nền KH&CN vũ trụ trên thế giới. Mấy năm vừa rồi, chúng ta đã chứng kiến rất nhiều sự kiện liên quan đến công tác này. Việt Nam đã phóng thành công hai vệ tinh viễn thông Vinasat 1 và Vinasat 2. Năm nay, chúng ta lại phóng thành công vệ tinh viễn thám đầu tiên VNREDSat 1. Chúng ta cũng đang giao nhiệm vụ cho các viện nghiên cứu, chế tạo những vệ tinh nhỏ. Những vệ tinh này với những tính năng tác dụng còn rất hạn chế nhưng hoàn toàn do trí tuệ của người Việt Nam, để sắp tới có thể đưa vào hoạt động trong vũ trụ.

Nước ta đã thành lập Uỷ ban vũ trụ Việt Nam và giao cho Bộ KH&CN cùng với Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam tích cực chuẩn bị cho chương trình vũ trụ với sự hỗ trợ của Nhật Bản.

Trong đó, chúng ta đang xây dựng Trung tâm vũ trụ Việt Nam tại Khu công nghệ cao Hoà Lạc, với số vốn đầu tư rất lớn. Đây là dự án lớn nhất về KH&CN từ trước tới nay. Với việc xây dựng Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, hy vọng ngành công nghiệp vũ trụ của Việt Nam sẽ có bước phát triển mới./.

HB.
Đầu bài là của tác giả.
Theo: Website: Bộ KH&CN, Bộ Tài nguyên và Môi trường