Trong 9 tháng đầu năm 2018, tổng đàn lợn toàn tỉnh có gần 37 nghìn con, trong đó có nhiều giống lợn bản địa có chất lượng thịt thơm, ngon được người dân đầu tư chăn nuôi để đáp ứng yêu cầu về chất lượng ngày càng cao của người tiêu dùng, như giống lợn Tắp Ná huyện Thông Nông, lợn ỉn Lục Khu huyện Hà Quảng, lợn Bảo Lạc, lợn Lài Pheng Đông Khê, huyện Thạch An…
Tại huyện Thạch An, các giống lợn được nuôi phổ biến tại các xã trong huyện chủ yếu là giống lợn địa phương và lợn lai (con lai giữa lợn nái địa phương và lợn đực ngoại). Phương thức chăn nuôi lợn trên địa bàn vẫn là nhỏ lẻ, manh mún, nguồn thức ăn chăn nuôi lợn được tận dụng từ nguồn phụ phẩm trong chế biến của ngành trồng trọt để chăn nuôi; đối với các hộ ở vùng cao, vùng sâu vẫn còn những hộ chăn nuôi lợn theo phương thức thả rông, chuồng trại sơ sài, chưa đảm bảo vệ sinh thú y, môi trường, hiệu quả kinh tế thấp... Công tác thú y chưa được kiểm soát chặt chẽ, tỷ lệ tiêm vắc xin phòng bệnh cho đàn lợn thấp, còn thiếu các trang thiết bị bảo quản vắc xin... nên một số bệnh dịch như tụ huyết trùng, lep to vẫn thường xuyên xảy ra.
Đối với giống lợn địa phương thuần chủng của huyện Thạch An (người dân địa phương gọi là lợn Lang Đông Khê, hay lợn Lài Pheng), giống lợn này đã gắn bó lâu đời với cuộc sống của đồng bào dân tộc nơi đây. Hiện nay, giống lợn này đã mai một đi nhiều, chỉ còn một số ít phân bố tại các xã như Trọng Con, Quang Trọng, Đức Thông... Nơi có điều kiện địa lý xa xôi, núi non hiểm trở và đặc biệt hệ thống giao thông không thuận tiện nên việc pha tạp với các giống lợn nhập ngoại và lợn nội khác của các vùng khác trong khu vực hầu như không thể thực hiện được. Năm 2017, bằng nguồn vốn sự nghiệp khoa học, tỉnh đã giao cho trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên thực hiện đề tài “Nghiên cứu chọn lọc giống lợn lang Đông Khê góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương”, với mục tiêu: Nghiên cứu, chọn lọc bảo tồn nguồn gen giống lợn lang Đông Khê nhằm tạo ra các sản phẩm thịt có chất lượng, mang tính đặc sản, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng, góp phần phát triển KT - XH của địa phương.
Qua điều tra tại 8 xã của huyện Thạch An cho thấy trong tổng số 120 hộ được điều tra có 1.332 con lợn, trong đó, có 781 lợn Lang Đông Khê chiếm 58,63%, số lượng lợn của các giống khác nuôi ở các hộ này chiếm 41,37%. Lợn Lang Đông Khê được nuôi nhiều nhất tại xã Đức Thông chiếm 30% tổng đàn lợn Lang đông Khê; xã Quang Trọng 20,36% và Trọng Con 17,41%, các xã còn lại (Thuỵ Hùng, Đức Xuân, TT Đông Khê, Đức Long, Minh Khai) dao động từ 3,07-8,96%. Qua kết quả điều tra cho thấy lợn Lang Đông Khê phân bố chủ yếu ở các xã vùng cao, điều kiện cơ sở vật chất và giao thông còn khó khăn, đây là khu vực sinh sống của đồng bào dân tộc Dao, Mông, Tày…
Từ kết quả điều tra, nhóm thực hiện hiện đề tài đã tiến hành chọn lọc lợn bố mẹ và xây dựng được 5 mô hình nhân giống lợn Lang Đông Khê bằng phương pháp lai tạo giữa con lai bố mẹ là giống lợn Lang thuần chủng, gồm 20 con lợn cái và 5 con lợn đực. Qua theo dõi sức sinh sản của lợn Lang đã lai tạo được gần 200 con lợn Lang Đông Khê thuần có chất lượng tốt. Tiến hành nuôi lợn con sau cai sữa và lợn thương phẩm đã được lai tạo, qua theo dõi quá trình sinh trưởng cho thấy lợn con sinh trưởng khỏe, ít bị nhiễm bệnh, năng suất trung bình 70 kg/con sau 8 tháng nuôi. Chất lượng thịt theo đánh giá của người tiêu dùng là thịt thơm ngon hơn nhiều so với những giống lợn lai hiện nay, để có kết quả đánh giá cụ thể hơn, đề tài đã tiến hành mổ khảo sát lấy mẫu tiến hành phân tích thành phần hóa học của thịt, mỡ, đánh giá chất lượng của lợn thương phẩm Lang Đông Khê.
Mặc dù, chăn nuôi lợn Lang Đông Khê cho năng suất thấp hơn các giống lợn lai do khối lượng nhỏ, thời gian sinh trưởng dài và đẻ ít con nhưng dễ nuôi, tính thích nghi tốt với môi trường sống và tính chống chịu dịch bệnh tốt, chi phí trong chăn nuôi thấp, chất lượng thịt thơm ngon nên giống lợn này vẫn được người chăn nuôi, người tiêu dùng ưa chuộng.
Kết quả của đề tài đã nghiên cứu bảo tồn nguồn gen và phát triển giống lợn lang Đông khê, phù hợp với điều kiện của địa phương. Hiện nay khả năng về thị trường của sản phẩm thịt lợn Lang Đông Khê là khá lớn vì chất lượng thịt luôn được người tiêu dùng ưa chuộng, sản phẩm chăn nuôi truyền thống đảm bảo an toàn, thức ăn cung cấp cho chúng chủ yếu là các loại phế phụ phẩm nông nghiệp, các loại rau cỏ, lá thô xanh có sẵn trong tự nhiên không bị ô nhiễm, độc hại… với giá bán khá cao so với các loại lợn công nghiệp, đây là lợi thế của chăn nuôi giống lợn này. Vì vậy để duy trì nhân rộng và phát triển chăn nuôi giống lợn địa phương thành hàng hóa với quy mô lớn cần sự ủng hộ của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ của các ngành liên quan về kỹ thuật cũng như tìm thị trường tiêu thụ ổn định, để người dân yên tâm mở rộng sản xuất.
BLB.