Xuất phát từ đặc điểm phát triển kinh tế của Cao Bằng là nông nghiệp chiếm tỷ trọng tương đối cao trong cơ cấu các ngành kinh tế của tỉnh, ngành KH&CN đã tích cực tổ chức triển khai các đề tài, dự án thuộc lĩnh vực nông nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi, gia tăng giá trị sản xuất và tăng thu nhập cho người dân, qua đó đã đóng góp hiệu quả vào quá trình tổ chức lại sản xuất nông nghiệp nhằm tái cơ cấu ngành nông nghiệp phù hợp với chủ trương của tỉnh.

Đi trước, đón đầu các công nghệ, kỹ thuật mới, ngành KH&CN đã triển khai nhiều mô hình ứng dụng, thử nghiệm các biện pháp kỹ thuật tiên tiến và những giống cây trồng, vật nuôi mới có giá trị kinh tế cao tại địa phương, qua đó đã xác định được một số loại giống cây trồng, vật nuôi mới cho năng suất và hiệu quả kinh tế, phù hợp với điều kiện của từng vùng, góp phần chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, nâng cao hệ số sử dụng đất như: nghiên cứu phát triển cây đậu xanh vụ hè thu trên đất nương rẫy của tỉnh; trồng khoai tây vụ đông tại huyện Hòa An và huyện Thông Nông; phát triển mô hình sản xuất nấm hương; sử dụng thuốc lá nguyên liệu giống mới; sản xuất lạc giống vụ hè thu L14; phục tráng và phát triển sản xuất cây dược liệu Thạch hộc thiết bì; ứng dụng nano kim loại tăng năng suất trồng ngô tại các khu vực thiếu nước của tỉnh…

Việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất đã mang lại hiệu quả tích cực, bước đầu hình thành một số vùng sản xuất hàng hóa tập trung như: Vùng nguyên liệu thuốc lá 3.700 ha, mía nguyên liệu 3.100 ha, trúc nguyên liệu 3.200 ha, sắn nguyên liệu 2.500 ha, lạc hàng hóa, hồi, thạch đen, chè,…; chăn nuôi gia súc, gia cầm phát triển ổn định.

Đặc biệt, các công trình nghiên cứu, ứng dụng và phát triển các sản phẩm đặc hữu có giá trị kinh tế cao của các địa phương trong tỉnh, đã từng bước phục tráng và phát triển thành công các sản phẩm nổi tiếng của địa phương, góp phần tạo công ăn việc làm và nâng cao thu nhập cho hàng nghìn hộ dân, điển hình như: Nghiên cứu phục tráng, bảo tồn nguồn gen cam Trưng Vương, quýt Hà Trì, quýt Trà Lĩnh, lê Bảo Lạc, lê Nguyên Bình, lê Đông Khê, lúa nếp hương Bảo Lạc, lúa nếp Pì Pất, … Các công trình nhiên cứu này đã tạo được giống cây sạch bệnh, mang đầy đủ các đặc tính nông học của cây vật liệu ban đầu, từ kết quả nghiên cứu đã nhân rộng mô hình sản xuất tạo ra sản phẩm hàng hóa đặc sản của địa phương.

Với sự chủ động vào cuộc của ngành KH&CN trong việc huy động các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và người dân liên kết tham gia phát triển các sản phẩm nông sản có lợi thế của tỉnh, hiện nay, nhiều sản phẩm nông sản đã được mở rộng sản xuất và được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm đầu ra như: lúa nếp hương Bảo Lạc, lúa nếp Pì Bất, miến dong Nguyên Bình, chè xanh chất lượng cao Nguyên Bình,... Trong đó, việc phát triển diện tích chè chất lượng cao của tỉnh Cao Bằng đã mở rộng gần 100ha tại Nguyên Bình và huyện Thạch An. Nhiều hộ nông dân đã được tập huấn kỹ thuật trồng chè xanh chất lượng cao cho năng suất và chất lượng tốt, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống từ sản xuất chè, năng lực của doanh nghiệp đầu tư trồng chè đã được nâng lên, điển hình như: Từ kết quả nghiên cứu của đề tài “Xây dựng mô hình trồng thâm canh và chế biến chè xanh chất lượng cao Nguyên Bình” do viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía bắc chủ trì từ 2006 - 2008. Công ty TNHH xây dựng miền Tây đã xây dựng được một số quy trình chế biến và tạo ra được 06 loại trà đạt tiêu chuẩn sạch, chất lượng cao gồm: chè xanh thơm, chè Mao Tiêm, chè Ôlong, chè sợi, hồng trà, chè Đông phương mỹ nhân. Giá bán của các sản phẩm chè này trung bình từ 700.000 đồng đến 1.000.000 đồng, loại chè đặc biệt có giá từ 100 - 300 USD, cao gấp 3-4 lần giá trị sản phẩm chè xanh của huyện Nguyên Bình. Các sản phẩm này được thị trường đánh giá tốt và đầu ra ổn định nên Công ty TNHH xây dựng miền Tây đã tiếp tục mở rộng diện tích trồng và ký hợp đồng với các hộ dân trong vùng về việc bao tiêu sản phẩm...

Từ các công trình nghiên cứu ứng dụng KH&CN, năng suất và chất lượng của một số cây chủ lực của tỉnh được nâng cao như: Giống thuốc lá mới đã đạt 100% diện tích, các giống ngô lai 90% diện tích, lúa lai 65% diện tích, các giống mía chất lượng cao vào sản xuất, năng suất mía đạt năng suất đạt trên 600 tạ/ha và sản lượng đạt 203.653 tấn/ha. Trong chăn nuôi tiếp tục duy trì phát triển sản xuất giống lợn có năng suất cao, phát triển giống lợn khoang của tỉnh, cải tạo phát triển nâng cao thể trạng đàn bò của tỉnh. Đồng thời đã nghiên cứu nuôi thử nghiệm các giống vật nuôi mới có giá trị kinh tế cao phù hợp với điều kiện phát triển của tỉnh, cụ thể như: Ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất giống cá rô phi đơn tính; chuyển giao thành công công nghệ sản xuất giống cá chép lai 2, 3 máu; nghiên cứu phát triển giống cá tầm Nga; nghiên cứu ứng dụng đệm lót sinh học trong chăn nuôi lợn quy mô hộ tại Cao Bằng; phát triển các mô hình nuôi chim bồ câu pháp, gà sinh sản HA, gà mía, vịt bầu tại huyện Hà Quảng, ...

Các mô hình ứng dụng kết quả KH&CN vào sản xuất tiếp tục được nhân rộng, như: Ứng dụng chế phẩm EMIC vào chế biến phụ phẩm nông nghiệp làm phân hữu cơ sinh học, xử lý môi trường; mô hình nuôi giun quế phục vụ chăn nuôi quy mô hộ gia đình; mô hình cây trồng giống mới như chuối, đu đủ, xoài hạt lép; mô hình liên kết 4 nhà trong việc mở rộng ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Công tác xây dựng quy trình trong bảo quản chế biến nông sản phục vụ nền sản xuất nông nghiệp bước đầu đã đem lại hiệu quả thiết thực, tạo ra sản nhiều phẩm có thế mạnh như: nấm hương, chè xanh thơm, chè Mao Tiêm, chè Ôlong, chè sợi, hồng trà, chè Đông phương mỹ nhân mang nhãn hiệu Kolia, chè Giảo cổ lam, chè Dây, nước Pác Bó, rượu Tà lùng, miến dong Nguyên Bình, miến dong hương rừng Phja Đén ...; xây dựng được các quy trình công nghệ chế biến sản xuất sản phẩm từ cây Thạch đen, Hà thủ ô đỏ, hạt Dẻ tươi, hoa Dẻ, cây Tảo lục, dong riềng, quả Mác mật; hoàn thiện và chuyển giao quy trình công nghệ nhân giống cam quýt sạch bệnh…

Trong giải quyết nước cho sản xuất và sinh hoạt, đã ứng dụng công nghệ đập cao su và trạm bơm thủy luân phục vụ cấp nước trong điều kiện cạn kiệt nguồn nước để chủ động điều tiết được nguồn nước, phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho người dân huyện Trà Lĩnh, nâng cao hiệu quả quản lý khai thác các công trình thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh.

Thực hiện Chương trình số 08-CTr/TU ngày 29/4/2016 về Tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, trong 2 năm (2016-2017), Sở KH&CN nghệ đã ký kết hợp đồng với hàng chục đơn vị trong và ngoài tỉnh thực hiện các đề tài, dự án mới thuộc lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn tỉnh và tổ chức quản lý trên 20 đề tài, dự án thuộc lĩnh vực này (bao gồm các đề tài, dự án mới ký kết và các đề tài, dự án chuyển tiếp).

Các đề tài, dự án KH&CN trên tiếp tục tập trung nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ KH&CN vào sản xuất, khai thác lợi thế và đặc thù của địa phương, hình thành các vùng sản xuất chuyên canh, góp phần tạo ra các sản phẩm hàng hóa nông nghiệp đặc sản có giá trị kinh tế cao như: Nghiên cứu kỹ thuật trồng một số giống tỏi của Cao Bằng để sản xuất tỏi, tỏi đen và các sản phẩm từ tỏi đen; Nghiên cứu biện pháp kỹ thuật nhân giống, canh tác và phát triển cây thuốc Thất diệp nhất chi hoa ,... đáng chú ý trong số đó là việc triển khai dự án “Xây dựng mô hình trồng và chế biến chè xanh chất lượng cao tại xã Thị Ngân, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng” đã tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc chè cho các hộ dân trong xã và tổ chức cho bà con trong xã trồng được 4ha chè với các giống Kim tuyên, Phúc Vân Tiên, PH8 (Theo tính toán của các nhà quản lý, nhà khoa học, với diện tích 4 ha chè, trồng các giống chè trên, đến năm 2018 sẽ đạt năng suất 2 - 3 tấn/ha, sẽ cho sản phẩm 8-12 tấn nguyên liệu. Khi mô hình bước vào thời kỳ kinh doanh sẽ cho sản phẩm thu hoạch » 60 tấn chè búp tươi/năm. Tổng giá trị hàng hoá thu được khoảng 900 - 1.000 triệu đồng/năm).

Công tác bảo tồn, phục tráng, phát triển các giống cây trồng đặc sản của địa phương đã và đang có nguy cơ bị thoái hóa, giảm năng suất tiếp tục được quan tâm thực hiện với đề tài Nghiên cứu, phục tráng và phát triển giống mận đặc sản tại tỉnh Cao Bằng… Các nhiệm vụ KH&CN đã đưa vào trồng thử nghiệm trên địa bàn tỉnh thêm một số loại cây trồng mới, có giá trị kinh tế cao như: mô hình trồng thử nghiệm cây Hồ đào, mô hình trồng nho Cự Phong và Tảo Hồng, mô hình sản xuất rau và hoa ôn đới tăng thu nhập cho người dân khu vực Phia Đén (huyện Nguyên Bình), mô hình công nghệ sản xuất cồn và chăn nuôi lợn thịt tại xã Đình Phong (huyện Trùng Khánh) ...; đồng thời ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống đối với nhiều loại cây trồng đặc hữu của địa phương như: cây dược liệu Thạch Hộc Thiết Bì; Lan Kim Tuyến; trồng thử nghiệm cây Ba Kích...

Nhiều sản phẩm nông sản đặc sản của Cao Bằng đã và đang được ngành KH&CN quan tâm hỗ trợ đăng ký quyền sở hữu công nghiệp để tạo dựng và phát triển thương hiệu, nâng cao giá trị thương mại như: Nhãn hiệu tập thể quýt Trà Lĩnh, Nhãn hiệu tập thể miến dong Nguyên Bình, chỉ dẫn địa lý hạt dẻ Trùng Khánh, chỉ dẫn địa lý trúc sào Cao Bằng,…

Với những kết quả đã đạt được, có thể khẳng định, các đề tài, dự án KH&CN về nông nghiệp được triển khai trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua đã trực tiếp tác động đến việc nâng cao năng, chất lượng sản phẩm và tạo ra nhiều sản phẩm mới có chất lượng tốt, giá trị cao, từng bước nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí, giá thành sản xuất, giảm rõ rệt tỷ lệ tiêu hao vật chất, tăng tỷ lệ chất xám trong cấu tạo sản phẩm và nâng cao thu nhập cho người sản xuất. Qua đó đã tạo sự chuyển biến tốt trong nhận thức của toàn xã hội về việc ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất, từng bước tổ chức lại sản xuất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Điều này đã có tác động tốt trong việc thực hiện Chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.