Hiệu quả nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển sản phẩm chủ lực, đặc thù, lợi thế của địa phương giai đoạn 2016 – 2024
Thời gian qua, hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN) trên địa bàn tỉnh Cao Bằng có nhiều đổi mới và có những kết quả nghiên cứu khoa học tích cực góp phần không nhỏ đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trong đó, đóng góp cho sự phát triển của các ngành, lĩnh vực đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp.
Cây Dẻ tại huyện Trùng Khánh tỉnh Cao Bằng
Cao Bằng có nhiều lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng để phát triển cây trồng, vật nuôi đặc sản, có giá trị thương phẩm, lợi thế cạnh tranh cao. Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết số 48/2020/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ phát triển nông lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh; Kế hoạch số 825/KH-UBND ngày 08/4/2022, về thực hiện chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn bền vững giai đoạn 2021 – 2023, tầm nhìn năm 2050 trên địa bàn tỉnh Cao Bằng; Kế hoạch số 09-KH/BCĐ ngày 24/3/2022, về thực hiện nội dung đột phá về phát triển nông nghiệp thông minh, theo hướng sản xuất hàng hóa đặc hữu gắn với chế biến giai đoạn 2022 – 2025; Kế hoạch số 1202/KH-SNN ngày 15/6/2022 về thực hiện nội dung đột phá về phát triển nông nghiệp thông minh, theo hướng sản xuất hàng hóa đặc hữu gắn với chế biến giai đoạn 2022 – 2025; Kế hoạch 2307/KH-UBND ngày 31/8/2021 về phát triển cây Dẻ Trùng Khánh giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch 2306/KH-UBND ngày 31/8/2021 về phát triển cây Lê tại các huyện Thạch An, Nguyên Bình, Hòa An giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030…. Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, chỉ đạo chuyên môn chú trọng quan tâm, nghiên cứu và đẩy mạnh chuyển giao được những ứng dụng tiến bộ kỹ thuật công nghệ như: nhà lưới, nhà màng, tưới tiết kiệm (tưới nhỏ giọt), quy trình trồng trọt, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, chăn nuôi theo hướng hữu cơ, an toàn sinh học.
Nhằm gắn kết chặt chẽ với việc khai thác, phát triển các giống cây, con có giá trị kinh tế, năng suất, chất lượng cao và có lợi thế, đặc trưng tại các địa phương. Những năm qua, tỉnh đã tập trung triển khai các dự án: Sản xuất rau ôn đới tăng thu nhập cho người dân; sản xuất lê vàng (VH06) cho năng suất, chất lượng cao; sản xuất, chế biến, tiêu thụ lạc, dong giềng và một số cây dược liệu quý; thâm canh, cải tạo vùng chè Đoỏng Pán, chè Lũng Sâu (Quảng Hòa), chè ô long (Nguyên Bình) gắn với chế biến tạo sản phẩm OCOP; nghiên cứu công nghệ chế biến một số sản phẩm sản xuất từ cây hồi; chọn và nhân giống cây mác ca theo hướng thâm canh năng suất; xây dựng quy trình sản xuất tinh dầu và phát triển một số sản phẩm từ quả quýt, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể gạo nếp ong; mô hình trồng và chế biến hà thủ ô đỏ; liên kết sản xuất gạo đặc sản nếp hương; nhân giống cây và chế biến các sản phẩm từ hạt dẻ, chế biến sâu sản phẩm từ quả chanh leo (nước cốt)…
Đồng thời, ngành nông nghiệp cũng đã tích cực đồng hành cùng DN, HTX, người dân trong việc tư vấn, tập huấn, hướng dẫn, chuyển giao tiến bộ KHKT, công nghệ mới vào thâm canh trồng trọt và chăn nuôi, sản xuất và nuôi thương phẩm các giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản theo hướng hữu cơ, an toàn sinh học, tư vấn cơ chế, chính sách cho các tổ chức, cá nhân xây dựng và phát triển tài sản trí tuệ; tiến hành các thủ tục đăng ký, sở hữu bảo hộ nhãn hiệu, chứng nhận chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc. Hiện nay đã có một số sản phẩm nông nghiệp được cấp giấy chứng nhận Chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, VietGAP như: Hạt dẻ, Quýt (Trùng Khánh), Hồi, Quế, Mận máu (Bảo Lạc); miến Dong, Trúc sào (Nguyên Bình)…; và có một số mô hình điển hình trong phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp thông minh như: Trồng dưa trong nhà màng tại Pác Bó Farm của huyện Hà Quảng; HTX nông nghiệp Trường Anh xã Hưng Đạo thực hiện mô hình canh tác nông nghiệp hiện đại trên 4ha với các loại cây trồng chủ lực: Dâu tây, ngô ngọt, dưa lưới. HTX chú trọng sản xuất nông nghiệp hữu cơ, phân bón được sử dụng phân hữu cơ sinh học, phân tự ủ lên men từ trứng, sữa, đậu nành, chuối… sản phẩm của các HTX đã được chứng nhận VietGAP, chứng nhận OCOP 3 sao…
Từ việc nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao, đến nay trên địa bàn tỉnh có các dự án mang lại hiệu quả cao trong sản xuất nông nghiệp như: Dự án “Xây dựng mô hình nuôi cá tầm, cá lăng, cá diêu hồng trong lồng bè bảo đảm an toàn thực phẩm tại một số tỉnh miền núi” tại xã Bình Long và Bế Triều (Hòa An)’ Mô hình”Nhân giống Lạc L14 vụ Hè Thu tại xã Lê lai (Thạch An)…Tính từ năm 2020 – 2023, toàn tỉnh có 144 sản phẩm OCOP trong đó: 13 sản phẩm OCOP 4 sao và 131 sản phẩm 3 sao được UBND tỉnh, huyện cấp giấy chứng nhận đạt Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” OCOP 3 sao, 4 sao, điển hình như các sản phẩm: Miến dong Tân Việt Á của HTX nông sản Tân Việt Á; Lạp sườn, thịt hun khói của HTX Tâm Hòa; sản phẩm Hồng Trà, Lục trà của Công ty TNHH Kolia đã có mặt tại hệ thống các siêu thị lớn nhỏ ở trong, ngoài tỉnh và xuất khẩu sang các nước như Trung Quốc, Đài Loan, Australia…
Có thể nói việc ứng dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp là bước tiến vô cùng quan trọng trong quá trình thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp trên thị trường. Cùng với việc phát huy những thế mạnh ưu đãi của thiên nhiên và huy động hiệu quả các nguồn lực Cao Bằng đã có những chính sách phát triển nông nghiệp phù hợp và đang thu được những kết quả đáng khích lệ, đồng thời cũng tạo tiền đề cho kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển ổn định, bền vững. Sản xuất nông nghiệp đã có bước tăng trưởng và phát triển toàn diện, diện mạo nông thôn có nhiều khởi sắc, đời sống dân cư vùng nông thôn không ngừng được cải thiện, vai trò chủ thể của người nông dân ngày càng được phát huy. Qua đó tốc độ tăng trưởng ngành nông nghiệp tăng qua các năm, theo thống kê sơ bộ năm 2023 nông nghiệp chiếm tỷ trọng 21,12% trong cơ cấu ngành kinh tế của tỉnh.
Để việc ứng dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp tạo bước tiến trong quá trình thưc hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trên thị trường, trong thời gian tới, ngành nông nghiệp tiếp tục tham mưu cho tỉnh chỉ đạo quyết liệt quy hoạch phát triển nông, lâm nghiệp, thủy sản gắn với cơ cấu lại sản xuất và các kế hoạch đã được ban hành cụ thể về quan điểm về thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ nhằm phát triển sản phẩm chủ lực, sản phẩm đặc thù, sản phẩm có lợi thế của địa phương giai đoạn 2026 – 2035: Cơ cấu lại ngành nông nghiệp, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa đặc hữu gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm; vùng phát triển sản xuất tập trung các cây trồng, vật nuôi đặc hữu; xây dựng một số dự án, mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, thông minh phù hợp với các loại cây trồng, vật nuôi, phát triển sản xuất theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hóa tập trung với các sản phẩm có năng suất, chất lượng, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ… và có sức cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu, nhu cầu trong và ngoài tỉnh. Đồng thời tạo bước đột phá trong tăng trưởng ngành nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường, cụ thể: Ưu tiên các loại cây trồng chủ lực, có lợi thế so sánh và nhu cầu lớn, phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, công nghệ bảo quản, chế biến sản phẩm. Bảo tồn và phát triển các giống cây trồng đặc sản, đặc hữu như: Dẻ, cam, quýt, lê, thạch đen… cấp mã vùng trồng và nâng cấp chuỗi giá trị thạch đen tại huyện Thạch An liên kết với các công ty và các hộ sản xuất tại địa phương…; phát triển tiềm năng lợi thế của địa phương để xây dựng và phát triển các sản phẩm thủy đặc sản của vùng, địa phương như: Cá bống, cá Chiên, Rầm xanh…; phát triển các loại cây lâm sản có giá trị kinh tế cao theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm (Trúc sào, Quế, Hồi, Mác Ca). Tận dụng tiềm năng lợi thế về diện tích đất dưới tán rừng, thu hút đầu tư trồng cây dược liệu như: Lan Kim tuyến, Thất diệp nhất chi hoa, Tam thất…
(Theo BC số 1006/BC-SNN ngày 25/4/2024)