Hiệu quả bước đầu từ việc ủ bã rong riềng với ure làm thức ăn cho trâu bò
Nguyên Bình là một huyện vùng núi của tỉnh, diện tích đất tự nhiên chủ yếu là đồi núi, do đó chăn nuôi đại gia súc (trâu, bò) là một trong những thế mạnh của huyện. Trong những năm gần đây thực hiện chương trình phát triển chăn nuôi đại gai súc nhằm tăng số lượng và chất lượng đàn bò được triển khai rộng khắp, nhưng nguồn thức ăn thô xanh chính cung cấp cho đàn bò chủ yếu dựa vào nguồn cỏ tự nhiên, cùng với việc thực hiện giao đất, giao rừng cho hộ nông dân quản lý, dẫn đến diện tích đồng cỏ tự nhiên ngày càng bị thu hẹp, đặc biệt thiếu cỏ vào vụ đông….
Để thực hiện tốt chương trình phát triển đàn bò phát huy hiệu quả, việc chế biến cỏ và các sản phẩm phụ nông nghiệp làm thức ăn dự trữ cho vụ đông là rất cần thiết. Tại xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, hàng năm lượng sản phẩm phụ của nghề chế biến tinh bột dong là bã dong riềng rất lớn, trong số đó chỉ có một lượng nhỏ bã dong riềng được người dân sử dụng để chăn nuôi lợn, phần lớn lượng bã còn lại bị thải bỏ do thối mốc làm ô nhiễm môi trường sống trong khi vào vụ chế biến tinh bột dong riềng cũng là lúc chăn nuôi trâu bò gặp nhiều khó khăn về nguồn thức ăn thô xanh. Trước thực trạng trên Trạm Khuyến nông - Khuyến lâm huyện Nguyên Bình đã nghiên cứu Ủ bã dong riềng làm thức ăn bổ sung cho trâu bò trong vụ đông.
Sau 3 tháng nghiên cứu thử nghiệm, với 8 hộ dân tham gia, sử dụng 30.000kg bã dong, 1.200 kg urê, 300 kg muối ăn; kết quả đã nghiên cứu thành công việc ủ bã rong riềng có bổ sung ure làm thức ăn cho trâu bò, cụ thể:
| Thời gian theo dõi | Màu sắc | Mùi | Tỷ lệ hỏng
(%) |
| 14 ngày | Nâu vàng | Khai nồng | 0 |
| 30 ngày | Nâu | Khai nồng | 0 |
| 60 ngày | Nâu | Khai | 0 |
| 90 ngày | Nâu | Hơi khai | 0 |
Trong thời gian thí nghiệm, bã dong riềng ủ urê đều có màu nâu và mùi khai, là mùi đặc trưng của khí amoniac sinh ra do quá trình chuyển hóa urê. Tỷ lệ hỏng 0%, do có môi trường kiềm nhẹ và yếm khí nên thức ăn được bảo quản tương đối tốt. Kết quả này khẳng định urê trong quá trình ủ đã giải phóng ra amoniac và amoniac này có tác dụng tốt trong việc ức chế nấm mốc phát triển.
ua kết quả trên, cho thấy bã dong riềng ủ urê là cách làm đơn giản, phù hợp với điều kiện chăn nuôi tại nông hộ ở địa phương để để chế biến, bảo quản bã dong riềng làm thức ăn dự trữ cho gia súc nhai lại cho thời điểm thiếu thức ăn, đặc biệt là vụ đông.
Kết quả sử dụng bã dong riềng đã ủ lằm thức ăn cho bò:
Đối với sinh trưởng tích lũy của bò: Sinh trưởng tích lũy của lô đối chứng và lô thí nghiệm đều tăng lên qua các giai đoạn thí nghiệm.
Đồ thị Sinh trưởng tích lũy của bò thí nghiệm Biểu đồ Tăng trọng của bò thí nghiệm Với lô đối chứng: Tăng trọng ở lô ĐC sau 1 tháng thí nghiệm giảm 1,64 kg/con, sau 2 tháng thí nghiệm là 2,89 kg/con, sau 3 tháng là 5,05 kg/con. Tăng trọng toàn kỳ là 6,3 kg/con. Tháng thứ nhất có tăng trọng âm do thời gian từ giữa tháng 11/2016 đến cuối tháng 1/2017 thời tiết rét đậm, xuất hiện sương muối, sản lượng cỏ ngoài tự nhiên sụt giảm mạnh nên bò thiếu thức ăn đồng thời cơ thể mất nhiều năng lượng để chống lạnh.
Với lô thí nghiệm: Tăng trọng bình quân tháng 1 là 6,52 kg/con, tăng trọng tháng 2 là 10,45 kg/con, tăng trọng tháng thứ 3 là 12,43 kg/con, tăng trọng bình quân toàn kỳ là 29,4 kg/con. Tăng trọng của tháng thứ nhất thấp hơn hẳn tháng thứ 2 và tháng 3, ngoài nguyên nhân đã nêu ở trên, ở tháng thứ nhất hệ tiêu hóa của bò thí nghiệm chưa quen tiêu hóa bã dong riềng ủ urê.
Sinh trưởng tuyệt đối và tương đối của bò:
Biểu đồ sinh trưởng tương đối
của bò thí nghiệm (%) Biểu đồ sinh trưởng tuyệt đối
của bò thí nghiệm (g/con/ngày) Với giá thành bã dong riềng ủ urê 1.480 đ/kg, giá bò hơi 50.000 đ/kg; tăng trọng bình quân toàn kỳ của Lô ĐC 6,3 kg/con, Lô TN 29,4 kg/con. Từ kết quả tính toán sơ bộ hiệu quả kinh tế thí nghiệm, nhìn chung Lô TN đều cho hiệu quả kinh tế cao hơn lô ĐC.
| Diễn giải | | Lô ĐC | Lô TN |
| Tỷ lệ nuôi sống | % | 100 | 100 |
| 1. Phần thu | | | |
| Khối lượng hơi tăng | kg/con | 6,3 | 29,4 |
| Giá bán 1 kg hơi | đ/kg | 50.000 | 50.000 |
| Thành tiền | đ/con | 315.000 | 1.470.000 |
| 2. Phần chi | | | |
| TA bổ sung | kg/con | | 630 |
| Giá | đ/kg | | 1.480 |
| Thành tiền | đ/con | | 932.400 |
| 3. Hiệu quả kinh tế | | | |
| Thu - Chi | đ/con | 315.000 | 537.600 |
| Chênh lệch | đ/con | | 222.600 |
| đ/lô | | 1.780.800 |
| So sánh | % | 100 | 170,67 |
Qua các thí nghiệm trên cho thấy việc ủ bã dong riềng với 4% urê, 1% muối ăn là cách chế biến bã dong riềng đơn giản, phù hợp với điều kiện chăn nuôi tại nông hộ ở địa phương, bã dong ủ có thể bảo quản trong thời gian dài để làm thức ăn dự trữ cho trâu, bò. Với mức bổ sung bã dong riềng ủ urê 7 kg/con/ngày đối với bò, cho khả năng tăng trọng khá tốt. Sau 3 tháng, so với bò chỉ chăn thả tự nhiên thì tăng trọng của bò thí nghiệm cao hơn 23,1 kg/con, hiệu quả kinh tế chênh lệch 222.600 đ/con, đạt 170,67%.
Thành công trong nghiên cứu sử dụng bã dong riềng làm thức ăn chăn nuôi trâu bò đã tạo ra nguồn thức ăn dự trữ vụ đông có chất lượng tốt, hạn chế tình trạng trâu bò chết rét, tạo điều kiện duy trì và phát triển đàn trâu bò, khai thác thế mạnh của địa phương, giải quyết nhu cầu công ăn việc làm, góp phần nâng cao đời sống cho người dân, mặt khác, nghiên cứu sử dụng bã dong riềng làm thức ăn cũng là một giải pháp tích cực để cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề do quá trình chế biến dong riềng gây ra.