Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) đã quy định nguyên tắc xây dựng, ban hành VBQPPL theo hướng bảo đảm tính minh bạch trong quy định của VBQPPL, tính công khai, dân chủ trong tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức và việc lấy ý kiến đối với dự thảo VBQPPL là yêu cầu bắt buộc trong quá trình xây dựng VBQPPL. Luật Phổ biến giáo dục pháp luật năm 2012, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 quy định quyền tiếp cận thông tin của công dân, trong đó xác định những thông tin phải được công khai rộng rãi bao gồm cả các dự thảo VBQPPL; hình thức thông tin pháp luật. Do đó việc phổ biến, thông tin chính sách trong quá trình xây dựng VBQPPL là đòi hỏi tất yếu trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền trong giai đoạn hiện nay.
Trong thời gian qua, hoạt động truyền thông dự thảo chính sách tại Cao Bằng chưa được triển khai đồng bộ, việc lấy ý kiến đề nghị xây dựng chính sách và dự thảo VBQPPL chủ yếu được thực hiện thông qua đăng tải trên Cổng/Trang thông tin điện tử của Sở, ban, ngành hiệu quả còn hạn chế. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật chưa thực sự gắn kết chặt chẽ với công tác xây dựng pháp luật, chủ yếu thực hiện phổ biến đối với các VBQPPL đã được ban hành. Thực tiễn này đã và đang tạo ra khoảng trống đối với hoạt động truyền thông các dự thảo chính sách, ảnh hưởng đến chất lượng soạn thảo của VBQPPL, hiệu lực, hiệu quả thực thi chính sách sau khi được ban hành. Một số VBQPPL mặc dù đã thực hiện xong quy trình xây dựng dự thảo nhưng không được ban hành do chất lượng soạn thảo và tính đồng thuận xã hội còn hạn chế; có VBQPPL do chưa thực hiện truyền thông định hướng, dẫn dắt từ khâu soạn thảo nên ngay sau khi được ban hành đã xuất hiện ý kiến trái chiều, phản ứng chính sách từ cộng đồng xã hội.
Ngày 16/6/2022 UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành Kế hoạch số 1526/KH-UBND về Thực hiện Đề án "Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng VBQPPL giai đoạn 2022-2027 trên địa bàn tỉnh Cao Bằng", trong đó đã xác định việc truyền thông chính sách là hoạt động do các cơ quan, đơn vị chủ trì soạn thảo VBQPPL chủ động phối hợp với các cơ quan thông tin, báo chí và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện. UBND tỉnh cũng đã đưa ra các tiêu chí dự thảo chính sách được thực hiện truyền thông trên địa bàn tỉnh khi có đủ các tiêu chí sau:
- Là các chính sách của tỉnh được ban hành trong các VBQPPL, bao gồm Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh quy định tại Khoản 2, 3 Điều 27 Luật ban hành VBQPPL phải thực hiện đánh giá tác động của chính sách trong dự thảo nghị quyết; Nghị quyết của HĐND tỉnh quy định tại Khoản 4 Điều 27 Luật ban hành VBQPPL phải thực hiện quy trình xây dựng chính sách (trừ các nội dung thuộc bí mật nhà nước) - đó là các biện pháp có tính chất đặc thù phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương;
- Tác động trực tiếp làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ của người dân, tổ chức, doanh nghiệp;
- Được xác định là những vấn đề khó, nhạy cảm, dư luận xã hội quan tâm hoặc có nhiều ý kiến khác nhau về nội dung dự thảo chính sách;
- Chính sách có tác động trên phạm vi toàn tỉnh;
Thời điểm truyền thông dự thảo chính sách được thực hiện ngay từ khi cơ quan chủ trì soạn thảo VBQPPL lấy ý kiến đối với đề nghị xây dựng VBQPPL.
Nội dung truyền thông dự thảo chính sách gồm các vấn đề chủ yếu sau:
- Sự cần thiết ban hành chính sách; mục đích, quan điểm xây dựng chính sách; phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của chính sách;
- Nội dung cơ bản của chính sách;
- Nội dung mới hoặc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ so với quy định hiện hành về quyền, lợi ích hợp pháp và nghĩa vụ của người dân, tổ chức, doanh nghiệp; chú trọng các vấn đề khó, có nhiều ý kiến khác nhau;
- Các nội dung khác cần thông tin rộng rãi đến người dân, tổ chức, doanh nghiệp và toàn thể xã hội (nếu có);
Với phương châm lấy người dân làm trung tâm, bảo đảm tối đa quyền làm chủ của nhân dân, trong đó, trước hết phải nói đến quyền làm chủ về thông tin, đặc biệt là thông tin chính sách, pháp luật. Với tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, việc truyền thông chính sách nói chung, truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng VBQPPL được coi là một trong những giải pháp hữu hiệu, cần thiết và cấp bách hiện nay. Làm tốt công tác truyền thông dự thảo chính sách là giải pháp quan trọng để đưa chính sách pháp luật vào cuộc sống và mang hơi thở cuộc sống vào quá trình xây dựng chính sách./.