Để giải quyết vấn đề di cư tự do trên địa bàn tỉnh, Cao Bằng đã thường xuyên tuyên truyền, triển khai thực hiện các chính sách, pháp luật của Nhà nước về giải quyết vấn đề di cư tự do; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và thực hiện các biện pháp hạn chế di dân tự do như: tổ chức rà phá mìn, vật cản dọc biên giới để lấy đất sản xuất, đưa dân trở lại quê cũ canh tác; đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, tổ chức sản xuất, tạo việc làm, ổn định đời sống và xóa đói giảm nghèo....
Thực hiện các chương trình phát triển KT-XH liên quan đến công tác ổn định dân cư, hạn chế di cư tự do (Chương trình 135 giai đoạn II, Chương trình 134, Chương trình bố trí dân cư theo Quyết định số 193/2006/QĐ-TTg, Quyết định 33), tỉnh đã đầu tư xây dựng 348 công trình giao thông nông thôn, 151 công trình thủy lợi, 110 công trình điện dân dụng, 507 công trình nước sinh hoạt, 46 nhà sinh hoạt cộng đồng, 13 trạm y tế xã, 25 chợ xã, 79 công trình và hạng mục trường học nhà công vụ giáo viên; khai hoang tạo quỹ đất được 68,42 ha đất sản xuất. Hỗ trợ 7,81 ha đất ở cho 506 hộ, hỗ trợ 137,21 ha đất sản xuất cho 810 hộ. Thực hiện di dân tái định cư được 1.471 hộ, trong đó: 35 hộ đồng bào dân tộc Mông sống phân tán; di dân ra biên giới 350 hộ, di dân ra khỏi vùng thiên tai 946 hộ, di dân vùng đặc biệt khó khăn 80 hộ.
Nhờ thực hiện tốt các chính sách trên đã giúp cho các hộ dân cải thiện đời sống, phát triển sản xuất, yên tâm làm ăn, khắc phục dần tình trạng di cư tự do. Giai đoạn 2005 - 2013, toàn tỉnh có 2.281 hộ với 9.878 nhân khẩu di cư tự do (trong đó: di cư ra ngoài tỉnh 1.828 hộ với 8.132 nhân khẩu; di cư từ ngoài tỉnh đến 382 hộ với 1.632 nhân khẩu; di dân nội tỉnh 71 hộ với 114 nhân khẩu), giảm 19.516 hộ với 106.054 nhân khẩu so với giai đoạn 1980–2004.
Qua kiểm tra và giám sát cho thấy, chính quyền cơ sở chưa kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện các chính sách trong lĩnh vực này; hoạt động của các ban quản lý dự án bố trí, sắp xếp dân cư còn kém hiệu quả; việc quản lý vốn đầu tư còn thiếu đồng bộ; mức hỗ trợ để ổn định dân cư còn quá thấp; cơ sở vật chất, trang thiết bị, vật tư trực tiếp phục vụ sản xuất của đồng bào trong vùng dự án di dân, ổn định dân cư chưa được quan tâm đầu tư đúng mức; chưa có giải pháp hiệu quả trong việc giải quyết tình trạng thiếu đất canh tác; tình trạng di cư tự do vẫn còn xảy ra.
Để hạn chế việc di dân tự do của đồng bào, trong thời gian tới tỉnh sẽ có những giải pháp đề xuất với Trung ương thống nhất chủ trương, tạo điều kiện cho tỉnh được chuyển đổi mục đích chuyển đổi đất do dân di cư tự do khai phá hiện nay họ đang canh tác, có khả năng phát triển sản xuất nông nghiệp, để giải quyết dứt điểm việc sắp xếp các khu dân cư và bố trí đất sản xuất lâu dài, đi đôi với việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và giao rừng theo quy định; đồng thời tập trung tuyên truyền, giáo dục về chủ trương đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước để cho người dân sở tại và người dân di cư tự do nâng cao hiểu biết thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật Nhà nước và quy định của địa phương; thuyết phục và động viên người dân người dân sở tại thấy được việc di cư tự do gây ảnh hưởng tiêu cực và tác động không tốt đến tình hình phát triển KT-XH, an ninh trật tự tại địa phương, để người dân chủ động và tự giác phát hiện dân di cư tự do đến trình báo cho chính quyền địa phương xử lý, vận động người dân phát huy tinh thân đoàn kết giữa các dân tộc để cùng nhau xây dựng quê hương và ngăn chặn dân di cư tự do đến. /.