Giai đoạn 2011-2015, với sự nỗ lực của các cấp, ngành và nhân dân trong tỉnh, chương trình số 10-CT/TU, ngày 29/4/2011 của Tỉnh ủy về phát triển kinh tế cửa khẩu giai đoạn 2011 – 2015 đã đạt được những kết quả quan trọng, cụ thể:

Trong công tác quy hoạch, Cao Bằng đã thực hiện được việc quy hoạch phát triển kinh tế cửa khẩu của tỉnh và đã được cấp trên phê duyệt. Năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 20/2014/QĐ-TTg, ngày 11/3/2014 về việc thành lập Khu kinh tế cửa khẩu tỉnh Cao Bằng; tỉnh đã xây dựng đồ án Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu tỉnh Cao Bằng và đang được Bộ Xây dựng chỉ đạo tiến hành khảo sát.

Các cửa khẩu chính nằm trong khu kinh tế cửa khẩu đang được điều chỉnh quy hoạch; các dự án phát triển cơ sở hạ tầng cửa khẩu tiếp tục được triển khai đầu tư theo quy hoạch đã được phê duyệt, như: Quy hoạch điều chỉnh thị trấn cửa khẩu Tà Lùng và điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thị trấn Tà Lùng, huyện Phục Hòa, tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2012-2030 đã được UBND tỉnh phê duyệt; Điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thị trấn Hùng Quốc và khu vực cửa khẩu Trà Lĩnh, huyện Trà Lĩnh, tỉnh Cao Bằng (giai đoạn 2009 -2025) tỷ lệ 1/2.000 đã được phê duyệt; ...

Các cửa khẩu, lối mở: Pò Peo, Lý Vạn, Bí Hà, Nà Lạn đã được lập quy hoạch xây dựng, để làm cơ sở cho công tác quản lý và đầu tư kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế cửa khẩu. Ngoài ra, các quy hoạch ngành, lĩnh vực cũng được duyệt như: Quy hoạch giao thông, cấp điện, nước, khu cụm công nghiệp... đều xác định các hạng mục cần đầu tư, cải tạo, nâng cấp, nhất là hệ thống các tuyến đường kết nối từ trung tâm đến các cửa khẩu và kết nối cửa khẩu trong khu kinh tế.

Quy hoạch khu vực kho, bãi phục vụ kinh doanh tạm nhập, tái xuất thực phẩm đông lạnh trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đã được UBND tỉnh phê duyệt; Viện quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia đang triển khai khảo sát để lập Quy hoạch chung xây dựng Thác Bản Giốc.

Về cơ chế, chính sách: Cao Bằng đã và đang từng bước bổ sung, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách về phát triển kinh tế cửa khẩu, trong đó đã xây dựng kế hoạch cải tiến hoạt động xuất nhập cảnh qua cửa khẩu và quy định đối với người nước ngoài đến du lịch tại khu vực kinh tế cửa khẩu; xây dựng quy định riêng về hoạt động xuất nhập cảnh qua cửa khẩu Tà Lùng; duy trì thực hiện tốt công tác kiểm tra, kiểm soát xuất nhập cảnh tại các cửa khẩu đảm bảo chặt chẽ, đúng quy trình, thủ tục, đáp ứng kịp thời lưu thông biên giới, giữ vững an ninh trật tự ở khu vực cửa khẩu, xây dựng biên giới hòa bình hữu nghị. Các lực lượng chức năng chủ động xây dựng phương án chống buôn lậu, gian lận và tiêu thụ hàng giả hàng năm; thường xuyên phối hợp chặt chẽ trong triển khai thực hiện.

Đã xây dựng chiến lược sản xuất hàng hoá xuất nhập khẩu nhằm hình thành những mặt hàng chủ lực, ổn định có sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và ngoài nước, tạo điều kiện đẩy mạnh quan hệ thương mại, tăng thu cho ngân sách cho tỉnh.

Quan tâm chỉ đạo xây dựng kế hoạch đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, giữ vững chủ quyền biên giới Quốc gia; thực hiện nghiêm túc Nghị định 136/2007/NĐ-CP của Chính phủ về xuất nhập cảnh của công dân Việt Nam.

Cao Bằng cũng đã tăng cường trao đổi với các cấp chính quyền Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây - Trung Quốc để cùng thực hiện các thỏa thuận, hợp tác nâng cấp cặp cửa khẩu Tà Lùng - Thủy Khẩu lên thành cửa khẩu Quốc tế; cặp cửa khẩu Sóc Giang - Bình Mãng, Lý Vạn - Thạch Long lên cửa khẩu chính (song phương); trao đổi, đàm phán với phía Trung Quốc về kết nối giao thông từ Tứ Xuyên - thành phố Trùng Khánh - Quảng Tây (Trung Quốc) - Cao Bằng - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - tới các nước Asean và quốc tế để trình Chính phủ hai nước phê duyệt; tổ chức quản lý, xây dựng, nâng cấp và kết nối giao thông tại cửa khẩu, chợ biên giới, quy hoạch và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện điều kiện thông quan tại các cửa khẩu và chợ biên giới;...

Về vốn đầu tư: Tỉnh đã ưu tiên nguồn vốn đầu tư cho Khu kinh tế cửa khẩu, đặc biệt từ nguồn thu phí sử dụng bến bãi đối với phương tiện vận tải chở hàng hóa ra vào khu vực cửa khẩu, cặp chợ biên giới trên địa bàn tỉnh. Từ năm 2011- 2015 đã bố trí 530,3 tỷ đồng cho triển khai thực hiện Chương trình. Tuy nhiên, nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng Khu kinh tế cửa khẩu tỉnh chưa đáp ứng được yêu cầu, chủ yếu phụ thuộc vào nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ.

Giai đoạn 2011 - 2015, tổng vốn đã bố trí đầu tư cho Khu kinh tế cửa khẩu là 518,8 tỷ đồng, trong đó các dự án được giao chỉ tiêu vốn đầu tư xây dựng, gồm:

Các dự án đã hoàn thành: Đường 205 thị trấn Hùng Quốc - Cửa khẩu Trà Lĩnh; nhà để xe và chốt Biên phòng Trạm kiểm soát liên hợp Tà Lùng; cải tạo, nâng cấp Trạm Trạm kiểm soát liên hợp cửa khẩu Tà Lùng; cải tạo Trạm kiểm soát liên hợp cửa khẩu Sóc Giang, Trà Lĩnh; cấp nước cửa khẩu Đức Long; Đường trục chính cửa khẩu Đức Long...

Các dự án chuyển tiếp: đường thị trấn cửa khẩu Tà Lùng; trạm kiểm soát liên hợp cửa khẩu Trà Lĩnh; đường vào lối mở Nà Đoỏng; cải tạo nâng cấp đường thị trấn Đông Khê - cửa khẩu Đức Long; trạm kiểm soát liên hợp cửa khẩu Lý Vạn; trạm kiểm soát liên hợp tại lối mở Nà Lạn, xã Đức Long, huyện Thạch An...

Các dự án đang tạm dừng đầu tư do không bố trí được nguồn vốn: trụ Sở làm việc Trạm Biên phòng cửa khẩu Trà Lĩnh; đền bù giải phóng mặt bằng quy hoạch chi tiết cửa khẩu Tà Lùng.

Công tác thu hút vốn đầu tư vào các khu kinh tế cửa khẩu đã đạt được kết quả tích cực. Tính đến 15/5/2015, đã có 46 dự án đầu tư được cấp giấy chứng nhận đầu tư trong khu kinh tế cửa khẩu trên địa bàn tỉnh (trong đó có 08 dự án đầu tư có vốn nước ngoài với tổng vốn đăng ký đầu tư là 30,855 triệu USD và 38 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn đăng ký là 2.953 tỷ đồng). Hiện nay đã có 20 dự án đi vào hoạt động bước đầu có hiệu quả góp phần tạo công ăn, việc làm cho người lao động (hơn 200 lao động, với thu nhập từ 2 đến 3,5 triệu đồng/người/tháng) và tăng thu ngân sách cho địa phương.

Hiệu quả hoạt động của các khu kinh tế cửa khẩu của tỉnh càng ngày càng rõ nét. Giai đoạn 2011 - 2015, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu của tỉnh đạt 1.900,24 triệu USD (trong đó: xuất khẩu là 828,53 triệu USD; nhập khẩu là 1.071,71 triệu USD); Tổng thu thuế xuất nhập khẩu tại các cửa khẩu là 834,412 tỷ đồng; Tổng thu phí sử dụng hạ tầng cửa khẩu giai đoạn 2011-2015 là: 615,2 tỷ đồng, rong đó: năm 2011: 37,2 tỷ đồng; năm 2012: 77,9 tỷ đồng; năm 2013: 206,4 tỷ đồng; năm 2014: 143,7 tỷ đồng; dự kiến năm 2015 là 150 tỷ đồng.

Công tác quản lý xuất nhập cảnh, xuất nhập biên cho người và phương tiện, hàng hoá qua lại biên giới cửa khẩu được thực hiện đúng thủ tục, đảm bảo thông thoáng, thuận lợi cho khách du lịch và nhân dân xuất nhập cảnh qua khu vực cửa khẩu. Giai đoạn 2011 - 2015 có có 2.464.162 lượt người và 131.059 lượt phương tiện xuất nhập cảnh qua các cửa khẩu của tỉnh.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Chương trình phát triển kinh tế cửa khẩu của tỉnh đang tồn tại một số vấn đề cần giải quyết như: Việc lập quy hoạch khu kinh tế cửa khẩu và các cửa khẩu còn nhiều bất cập, quá trình thực hiện phải điều chỉnh nhiều lần ảnh hướng đến tiến độ thực hiện các dự án; Việc huy động các nguồn vốn khác để đầu tư hạ tầng các khu Kinh tế cửa khẩu còn hạn chế; Ban quản lý khu kinh tế tỉnh mới được thành lập, tổ chức bộ máy còn thiếu biên chế, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu; Năng lực chủ đầu tư, Ban quản lý dự án, nhà thầu tư vấn, xây lắp còn hạn chế; Công tác phối hợp giữa các cấp, các ngành, địa phương, Ban quản lý khu kinh tế cửa khẩu chưa đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả chưa cao;...

Để khai thác hiệu quả các khu kinh tế cửa khẩu, thì các cấp, các ngành có liên quan cần có phối hợp chặt chẽ để nhanh chóng giải quyết triệt để các vấn đề còn tồn tại nêu trên.

TN