Với mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, mọi công dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, hướng tới xã hội dân chủ kỷ cương, hạn chế các tiêu cực của xã hội, tạo sự bình đẳng của mọi công dân trước pháp luật, việc triển khai Nghị quyết 49 - NQ/TW đã góp phần quan trọng nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên về vai trò của hoạt động tư pháp, sự cần thiết phải đẩy mạnh cải cách tư pháp.

Việt Nam đã xây dựng được nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, Tòa án là trung tâm và có sự phân công rõ về quyền lực: chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp; Quốc hội là cơ quan thực hiện quyền lập pháp; tòa án nhân dân là cơ quan xét xử và thực hiện quyền tư pháp; còn Viện Kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hành quyền công tố kiểm sát hoạt động tư pháp.

Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử và thực hiện quyền tư pháp được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch và văn minh, theo nguyên tắc của nhà nước pháp quyền. Việc xét xử của Tòa án được minh bạch hơn, Tòa án ra phán quyết dựa trên xem xét chứng cứ và kết quả tranh tụng giữa các bên tại phiên tòa.

Bên cạnh đó, bộ máy Tòa án được thay đổi theo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, có hiệu lực vào ngày 1/6/2015. Theo đó, Tòa án sẽ được xây dựng theo bốn cấp, để hướng tới tăng thẩm quyền xét xử cho Tòa án cấp cơ sở. Đây là điều kiện thuận lợi để Tòa án thực hiện phương châm “Gần dân, hiểu dân, học dân, giúp dân” như Bác Hồ đã dạy cán bộ Tòa án. Mặt khác, hệ thống cơ quan tiến hành tố tụng và bổ trợ hoạt động tư pháp được Nhà nước quan tâm củng cố, xây dựng như cơ quan điều tra, truy tố, thi hành án, công chứng, luật sư, giám định, định giá, trợ giúp pháp lý, thừa phát lại... nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Về cơ sở vật chất, Tòa án các cấp được đầu tư xây dựng đáp ứng yêu cầu trang nghiêm, hiện đại tương xứng với vai trò của cơ quan nhân danh Nhà nước. Đội ngũ cán bộ được đào tạo, đào tạo lại một cách cơ bản nhằm đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp và thực tiễn. Quy trình bổ nhiệm thẩm phán được tiến hành chặt chẽ nhằm lựa chọn cán bộ đáp ứng yêu cầu công việc.
Việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động tư pháp có nhiều tiến bộ; đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định của pháp luật về hình sự, dân sự, tố tụng tư pháp, thi hành án, luật sư, công chứng, giám định tư pháp theo đúng chủ trương, định hướng lớn nêu trong Chiến lược cải cách tư pháp. Nhiều chủ trương, đường lối quan trọng của Đảng về xây dựng cải cách Tư pháp đã được đưa vào Hiến pháp năm 2013; Luật hình sự; Vấn đề dân sự; các quan hệ dân sự,…

Trong 10 năm qua, tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp từng bước được kiện toàn và xác định rõ hơn chức năng, nhiệm vụ. Thực hiện có hiệu quả chủ trương tăng thẩm quyền xét xử của tòa án nhân dân cấp huyện; mở rộng thẩm quyền xét xử của tòa án nhân dân đối với các khiếu kiện hành chính. Về cơ quan điều tra, giữ nguyên hệ thống, gồm: Bộ Công an (có An ninh điều tra, Cảnh sát điều tra); Bộ Quốc phòng (có Điều tra hình sự, An ninh điều tra); Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có cơ quan điều tra, tuy nhiên Bộ chính trị yêu cầu thu gọn đầu mối ở từng cơ quan.

Đội ngũ Luật sư đã có bước trưởng thành và càng được xã hội thừa nhận. Năm 1980, Luật sư chưa được ai công nhận. Hiện nay đội ngũ Luật sư nước ta có trên 10.000 Luật sư chính thức; 4.000 Luật sư tập sự.

Hoạt động mở rộng hợp tác quốc tế về tư pháp được mở rộng phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế. hiện nay, việt Nam đã có quan hệ với hơn 80 quốc gia, tổ chức quốc tế về tư pháp. Năm 2012, việt nam trở thành thành viên của công tố viên quốc tế; tham gia nhiều hoạt động của quốc tế về tư pháp như: hội nghị LaHay về Tư pháp quốc tế năm 2013; hội đồng nhân quyền Liên Hợp quốc năm 2014;…

Phương thức lãnh đạo của Đảng và Công tác giám sát của các cơ quan dân cử đối với các cơ quan tư pháp tiếp tục đổi mới. Đảng lãnh đạo, cử cán bộ tham gia vào các kế hoạch, quy hoạch, đào tạo đội ngũ cán bộ bổ sung vào các cơ quan tư pháp. Kết quả cải cahs tư pháp đã góp phần tích cực thúc đẩy phát triển KT-XH, hội nhập quốc tế và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.

Bên cạnh những kết quả đạt được, trong thời gian qua việc thực hiện một số nhiệm vụ cải cách tư pháp còn chậm, chưa theo đúng lộ trình của Chiến lược cải cách tư pháp; Việc nghiên cứu, xác định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, cơ chế phân bố ngân sách và việc đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ của các cơ quan tư pháp, bổ trợ tư pháp vẫn còn chậm; Một số cán bộ tư pháp có phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp và trình độ chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu; Công tác giám sát của các cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân đối với hoạt động tư pháp hiệu quả thấp; Sự phối hợp giữa cấp ủy, tổ chức đảng các cơ quan tư pháp Trung ương với các cấp ủy địa phương và giữa các cấp ủy, tổ chức đảng trong các cơ quan tư pháp với nhau trong việc lãnh đạo thực hiện một số nhiệm vụ cải cách tư pháp chưa thực sự chặt chẽ; nhận thức của một số cán bộ, đảng viên về trách nhiệm triển khai thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp chưa thực sự đầy đủ, nhất quán; chưa thể hiện quyết tâm cao trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ cụ thể tại cơ quan, tổ chức.

Để đẩy mạnh hơn nữa công tác cải cách tư pháp nhằm đạt mục tiêu của cải cách tư pháp, các ngành, các cấp, các địa phương cần tiếp tục thực hiện những quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ cải cách tu pháp đề ra từ Nghị quyết 49 - NQ/TW của Bộ Chính trị, cụ thể hóa các quy định trong hiến pháp năm 2013; đẩy mạnh công tác tuyên truyền đồng bộ, tổng thể về việc thực hiện cải cách tu pháp, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức về cải cách tư pháp, hoàn thiện pháp luật,…Xác định việc cải cách tư pháp không chỉ thực hiện tới năm 2020 mà cần tiến hành lâu dài, trong quá trình kiểm tra, giám sát, kiểm điểm, rút kinh nghiệm, chính sửa, bổ sung hợp lý.

Ngu?n: Tài liệu tuyên truyền của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Cao Bằng