Đồng chí Dương Mạc Thạch, vốn là người sáng dạ, thông minh, nhanh nhẹn, năm 1934 đồng chí tham gia cách mạng và được kết nạp vào Đảng. Đồng chí là người cán bộ đã vận động nhiều người theo cách mạng và cũng là một những hạt nhân lãnh đạo, là Bí thư chi bộ đầu tiên của huyện Nguyên Bình. Năm 1940, đồng chí Dương Mạc Thạch là uỷ viên Ban chấp hành lâm thời Tỉnh uỷ Cao Bằng. Vốn là người am hiểu địa bàn, nắm chắc phong trào cách mạng và là người có uy tín ở địa phương, đặc biệt là trong đồng bào dân tộc, nên đồng chí Dương Mạc Thạch được tổ chức phân công bám trụ hoạt động ở Nguyên Bình. Tại những vùng này, đồng chí đã tích cực xây dựng và phát triển cơ sở, vận động đồng bào Tày, Nùng, Mông, Dao vào Hội cứu quốc; tổ chức Mặt trận Việt Minh ở các xã, tổng. Tháng 11/1942, các Ban Việt Minh tổng đã họp tại Lũng Dẻ (châu Nguyên Bình) bầu ra Ban Việt Minh Châu, do đồng chí Dương Mạc Thạch là chủ nhiệm. Đồng thời, đồng chí còn được Tỉnh uỷ phân công trực tiếp cùng với đồng chí Võ Nguyên Giáp “Nam tiến” xuống vùng Bắc Cạn để phát triển phong trào, tổ chức các đội tự vệ. nhờ vậy, sau một thời gian các chi bộ Đảng ở Ngân Sơn. Chợ Rã lần lượt được thành lập.
Ngày 22/12/1944, tại buổi lễ thành lập ĐVNTTGPQ, đồng chí Dương Mạc Thạch được cử làm chính trị viên của Đội. Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Võ Nguyên Giáp, đã cùng với Đội trưởng Hoàng Sâm chỉ huy Đội VNTTGPQ làm nên chiến thắng ngay từ trận đầu. Buổi đầu, ĐVNTTGPQ gặp rất nhiều khó khăn về tài chính (chỉ được cấp 50 đồng bạc đông dương), đồng chí đã vận động một số người quyên góp ủng hộ và bàn bạc, vận động gia đình ủng hộ Đội 500 đồng.
Sau khi đánh đồn Đồng Mu trở về, đầu năm 1945 khi ĐVNTTGPQ đã phát triển thành nhiều đại đội, đồng chí Dương Mạc Thạch được giao nhiệm vụ trực tiếp chỉ huy một đại đội hoạt động dọc đường 3B, vừa vũ trang tuyên truyền, vừa chặn đánh quân Nhật ở Nà Phặc, Hà Hiệu, Đèo Giàng… Trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đã cùng đơn vị tham gia giải phóng thị xã Bắc Cạn, rồi sau đó đến đầu năm 1948, đồng chí Dương Mạc Thạch có thời gian làm Bí thư kiêm Chủ tịch Uỷ ban hành chính kháng chiến Bắc Cạn…giữa năm 1948, đồng chí được điều về Bộ Tư lệnh làm đặc phái viên các tỉnh miền núi, đầu năm 1949 được bổ nhiệm làm Trưởng phòng quốc dân Miền núi của Liên khu I.
Sau hơn 40 năm tham gia cách mạng, đồng chí Dương Mạc Thạch được giao nhiều cương vị công tác, đồng chí luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Do có những cống hiến to lớn đó, đồng chí Dương Mạc Thạch đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương kháng chiến chống Pháp hạng nhất và nhiều Huân huy chương cao quý khác./.