Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 251 di tích, (trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt, 29 di tích xếp hạng quốc gia, 66 di tích xếp hạng cấp tỉnh). Khu di tích Quốc gia đặc biệt gồm có: Khu di tích quốc gia đặc biệt Pác Bó, nơi gắn liền với giai đoạn lịch sử đặc biệt quan trọng của cách mạng Việt Nam và cuộc đời họat động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh; Khu di tích quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo, nơi thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam; Di tích Chiến thắng Biên giới 1950. Các di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu khác như: Thành nhà Mạc, đền Vua Lê…; Các khu danh lam thắng cảnh, như: Thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, Hồ Thang Hen, khu di lịch sinh thái Phja Oắc - Phja Đén và các lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc như: lễ hội Pháo hoa, Nàng Hai, Hội Kỳ Sầm... Ngoài ra, Cao Bằng có cửa khẩu Quốc tế Tà Lùng và 3 cửa khẩu chính: Trà Lĩnh, Sóc Giang và cửa khẩu Lý Vạn, cùng nhiều cặp chợ biên giới giao thương với Quảng Tây, Trung Quốc là một thế mạnh để hợp tác phát triển xuất, nhập khẩu hàng hóa, du lịch, phát triển kinh tế - xã hội.

Nhũ đá trong động Ngườm Ngao.
Xác định du lịch là thế mạnh và tiềm năng của tỉnh, trong những năm gần đây, các cụm du lịch đã và đang được đầu tư xây dựng, từng bước hoàn thiện và đưa vào khai thác phục vụ du khách như: Bảo tồn, tôn tạo và phục dựng di tích gốc tại khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó; Khu di tích chiến dịch Đông Khê; khu nghỉ dưỡng cao cấp thác Bản Giốc; hạ tầng cơ sở du lịch khu Phia Oắc - Phia Đén; phát triển du lịch cửa khẩu Tà Lùng - Thuỷ Khẩu; xây dựng điểm du lịch cộng đồng gắn với lễ hội Nàng Hai; du lịch cộng đồng dân tộc Lô Lô… nâng cấp hệ thống giao thông đến các khu, điểm du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách đến tham quan. Bên cạnh đó, các loại hình văn hóa phi vật thể được bảo lưu và phát huy như: hát then, sli, lượn, đàn tính... Các làng nghề truyền thống được khôi phục và phát triển, như nghề rèn, nghề làm giấy dó. Đi đôi với đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, tỉnh cũng không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch, đào tạo nguồn nhân lực du lịch, tuyên truyền quảng bá, xúc tiến du lịch để thu hút du khách. Năm 2017, khách đến Cao Bằng đạt 952.680 lượt người, đạt 113,4% kế hoạch năm, tăng 28,5% so với cùng kỳ, trong đó khách quốc tế đạt 59.494 lượt, khách nội địa 893.186; doanh thu 189,2 tỷ đồng, đạt 108,7% kế hoạch năm, tăng 28,9% so với cùng kỳ; tăng trưởng du lịch đạt 29%, thu nhập xã hội từ du lịch 416 tỷ đồng.
Đặc biệt ngày 12/4/2018 Công viên địa chất non nước Cao Bằng đã được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu, Công viên địa chất toàn cầu Non nước Cao Bằng là công viên địa chất toàn cầu thứ 2 ở Việt Nam sau Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Công viên địa chất UNESCO non nước Cao Bằng có diện tích hơn 3.072 km², nằm trên địa bàn 9 huyện là nơi sinh sống của hơn 250.000 người thuộc 9 dân tộc ít người. Các nhà khoa học đã phát hiện, đánh giá, xếp hạng trên 130 điểm di sản địa chất độc đáo, trong đó có nhiều di sản có giá trị tầm cỡ quốc tế với các dạng địa hình, cảnh quan đá vôi phong phú, đa dạng, phản ánh một chu kỳ tiến hóa Karst hoàn chỉnh ở vùng nhiệt đới. Hiện nay, tỉnh Cao Bằng đã hoàn thành việc xây dựng và đưa vào khai thác 3 tuyến du lịch địa chất trong vùng công viên địa chất toàn cầu theo sự tư vấn của chuyên gia UNESCO với tổng số 43 điểm tham quan du lịch ngắm cảnh; 5 trung tâm thông tin, điểm trưng bày tuyên truyền; 3 cụm tuyên truyền giáo dục ngoại khóa; phát triển 20 đối tác công viên địa chất và các bãi đỗ xe, điểm dừng chân ngắm cảnh, biển thuyết minh, cổng chào...
Có thể khẳng định ngành dịch vụ, du lịch đã và đang góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tài nguyên thiên nhiên, tạo nhiều việc làm, nâng cao đời sống của người dân… Để khai thác có hiệu quả tiềm năng du lịch của địa phương, trong thời gian tới tỉnh tiếp tục tăng cường giới thiệu, quảng bá hình ảnh Cao Bằng trên các phương tiện truyền thông bằng nhiều hình thức, như cuộc thi Ảnh đẹp về công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng, liên kết các trang mạng Internet chuyên trang du lịch; phối hợp thúc đẩy hoạt động hợp tác du lịch qua biên giới; tổ chức các cuộc hội nghị, hội thảo thu hút đầu tư hoặc triển lãm chuyên đề văn hóa du lịch, đặc biệt triển khai tuyên truyền về công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng tại các trường học trong tỉnh.
LN.