I. Đặt vấn đề:
Cây Nưa ở Cao Bằng theo tiếng Tày gọi là “ Tỏ ngù” chỉ được sử dụng trong chăn nuôi. Chưa có ghi nhận nào về việc sử dụng lá và củ cây Nưa là thức ăn cho người. Trước khi đề tài được triển khai, các nghiên cứu về cây Nưa ở Cao Bằng hầu như chưa có. Vì vậy, Viện Hàn Lâm KH&CN Việt Nam đã triển khai thực hiện đề tài “Nghiên cứu trồng và phát triển cây nưa bản địa Cao Bằng nhằm mục đích lấy củ làm nguyên liệu sản xuất bột nưa konjac cho công nghệ thực phẩm” kết quả của Đề tài đã được nhóm thực hiện đề tài chuyển giao quy trình công nghệ nuôi cấy mô cho Trung tâm Ứng dụng Tiến bộ Khoa học và Công nghệ tỉnh Cao Bằng để thực hiện việc nhân giống tại trại giống của Trung tâm nhằm phục vụ cho việc trồng Nưa tại địa phương.

II. Mục tiêu
Khảo sát các điểm phân bố, điều kiện sinh thái, vùng trồng cây Nưa ( Amorphophallus spp) làm nguyên liệu cho công nghệ thực phẩm tại tỉnh Cao Bằng. Đánh giá hàm lượng bột glucomannan ở cây Nưa trồng và mọc hoang dại tại tỉnh Cao Bằng.
Hoàn thiện các kỹ thuật nhân giống và trồng thử nghiệm 2 loại Nưa mọc tự nhiên ở Cao Bằng là Nưa đầu nhăn và Nưa Krausei tại huyện Nguyên Bình và huyện Thạch An tạo nguồn nguyên liệu cho sản xuất bột Nưa.

III. Kết quả nghiên cứu
- Qua điều tra khao sát nhóm thực hiện đề tài đã tìm ra điều kiện đất đai thổ nhưỡng cho cây Nưa là đất mùn, xốp tương ứng với loại đất bằng thung lũng cấu tạo bởi đất phù sa nên rất thích hợp trồng các loại cây có củ trong đó có cây Nưa. Tìm ra ra 02 huyện: Nguyên Bình và Thạch An có điều kiện sinh thái thổ nhưỡng phù hợp với sự phát triển của cây Nưa. Đề tài ghi nhận, tại Cao Bằng có sự phân bố 3 loại Nưa: Nưa đầu nhăn (A. corrugatus), Nưa Vân nam ( A. yunnanensis) và Nưa (Krausei).
- Nhóm thực hiện đề tài đã hoàn thiện các kỹ thuật trồng và nhân giống trồng thử nghiệm 2 loại Nưa mọc tự nhiên ở Cao Bằng là Nưa đầu nhăn và Nưa Krausei tại huyện Nguyên Bình và huyện Thạch An để tạo nguồn nguyên liệu cho sản xuất bột Nưa với diện tích 2.000m².
Đánh giá mô hình trồng Nưa ngoài ánh sáng trên đất dốc tại Kolia xã Thành Công và xã Đức Xuân: Nưa trồng ngoài sáng tại khu vực Kolia trong những tháng đầu cây còn tốt, nhưng tới cuối vụ, cây hầu như chết nhiều, nhiều khu vực tỷ lệ cấy chết lên đến 90%. Tìm hiểu nguyên nhân, nhóm nghiên chứ đã thu mẫu và chuyên gia giám định. Kết quả, cho thấy cây Nưa bị chết nhiều do 2 bệnh: Bệnh thứ nhất là do bệnh bạch tạng, nguyên nhân bị bệnh bạch tạng la do cây Nưa không thích hợp với nơi có ánh nắng mặt trời cường độ cao và nhiệt độ lớn. Bệnh thứ 2 là bệnh thối củ, do cây bị nhiễm nấm Fusariumoxyporum, đây là loại nấm xuất hiện khi củ Nưa ở trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm của đất cao. Kết quả của mô hình cho thấy, mặc dù Nguyên Bình và Thạch An có địa hình núi cao, nhiệt độ trung bình thấp, nhưng vào ban ngày của mùa hè, nhiệt độ và cường độ ánh sáng vẫn cao so với sự chịu đựng của cây Nưa làm cho cây Nưa chết hàng loạt và không có thu.
Đánh giá mô hình trồng Nưa dưới tán rừng trên đất dốc tại xã Thành Công và xã Kim Đồng: Tỷ lệ cây sống 40-60%. Nguyên nhân chính do độ tàn che phần trồng Nưa ở xã Kim Đồng cao hơn so với độ tàn che phần tại địa điểm trồng ở xã Thành Công, huyện Nguyên Bình. Với sự tăng trưởng của củ: Cả hai mô hình có sự tăng trưởng lớn, cụ thể: tại Nguyên Bình: Củ Nưa đầu nhăn tăng từ 200g lên 335,4g tương ứng 67%; Củ Nưa krausei tăng từ 200g lên 350g, tương ứng 75%; Tại Thạch An, của Nưa đầu nhăn tăng từ 200 lên 483g tương ứng 141%; Củ Nưa krausei tăng từ 200g lên 350g, tương ứng 75%; Củ Nưa đầu nhăn tăng từ 200g lên 380g, tương ứng 90%.

IV. Kết luận, kiến nghị
Kết luận:
- Đề tài đã ghi nhận, tại Cao Bằng có sự phân bố của 3 loài Nưa: Nưa đầu nhăn (A.corugatus), Nưa vân nam (A.yunnansis) và Nưa krauei (A.krausei) tại các huyện Thạch An, Trà Lĩnh, Nguyên Bình. Đề tài thực hiện nhân giống bằng củ cắt, nhân giống bằng củ bi và nhân giống nuôi cấy mô.
Kiến nghị:
- Cây Nưa là một cây mọc hoang dại ngoài thiên nhiên, việc nghiên cứu đưa cây Nưa trở thành một cây trong cơ cấu cây nông nghiệp là rất có ý nghĩa. Trong 3 giống Nưa có ở Cao Bằng, giống Nưa đầu nhăn tuy hàm lượng glucomamnan không cao bằng Nưa krausei nhưng có sức sống tốt hơn. Nếu tiếp tục triển khai cây Nưa ở Cao Bằng thì nên tập trung vào giống Nưa này.