Chủ nhiệm đề tài: TS. Đỗ Văn Ngọc
Đơn vị thực hiện: Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc
Thời gian thực hiện: 2005-2008
I. Đặt vấn đề
Cây chè là cây trồng có từ lâu đời trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, tuy nhiên trong một quãng thời gian dài do người dân không có nhiều điều kiện học tập, nâng cao trình độ kỹ thuật về thâm canh và quy trình chế biến, bảo quản nên hiệu quả kinh tế thấp. Xuất phát từ thực tế sản xuất chè và hiện trạng cơ cấu giống chè của tỉnh Cao Bằng, bằng nguồn vốn sự nghiệp khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ Cao Bằng, Viện Khoa học Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, đã triển khai Dự án xây dựng Mô hình thâm canh và chế biến các giống chè xanh chất lượng cao tại huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng.
II. Mục tiêu
- Mục tiêu trực tiếp:
+ Điều tra hiện trạng cây chè Shan trên cơ sở đó chọn ra một số cây đầu dòng, nhân giống bằng phương pháp giâm cành và trồng 1ha để bảo tồn và cung cấp nguồn giống gốc cho chương trình phát triển cây chè của tỉnh trong những năm tiếp theo.
+ Khảo nghiệm một số giống chè đã được Bộ Nông nghiệp cho phép khảo nghiệm: Phúc Vân Tiên, Keo Am Tích, PT95, shan chất tiền, LDP1,… Trên cơ sở đó đưa ra những giống chè thích hợp với điều kiện của tỉnh Cao Bằng.
+ Áp dụng các biện pháp thâm canh tổng hợp để trồng 3ha các giống chè mới Phúc Vân tiên, Keo Am Tích, PT95, shan chất tiền, PT95.
+ Áp dụng công nghệ chế biến mới để sản xuất 2 mặt hàng chè xanh chất lượng cao phục vụ cho vùng du lịch, tạo công ăn việc làm và tăng dần mức thu nhập cho đồng bào dân tộc tỉnh Cao Bằng.
- Mục tiêu nhân rộng:
+ Từ mô hình dự án thành công làm cơ sở để mở rộng diện tích các giống chè mới chất lượng cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng núi cao, tạo cảnh quan và bảo vệ môi trường.
- Mục tiêu đào tạo tập huấn: Thông qua dự án sẽ đào tạo tập huấn về giống chè, kỹ thuật nhân trồng và thâm canh các giống chè cho 300 lượt người. Đặc biệt là chuyển giao công nghệ chế biến mới giúp những người tham gia dự án thành thạo công nghệ để tạo ra sản phẩm chè xanh chất lượng cao.
III. Kết quả nghiên cứu
1. Điều tra, đánh giá hiện trạng chè tại huyện Nguyên Bình và chọn một số cây đầu dòng
Dự án đã điều tra đánh giá hiện trạng tập đoàn chè Shan tại tỉnh Cao Bằng, chọn ra 10 cây đầu dòng có hình thái sinh trưởng, năng suất và chất lượng tốt được đánh dấu theo thứ tự từ NB1 đến NB10, trong đó đánh giá được 3 cây đầu dòng cho năng suất, chất lượng cao (NB1, NB2, NB3) để nhân giống và trồng trên 1ha.
2. Trồng thử nghiệm 1ha chè shan chọn lọc tại huyện Nguyên Bình:
Dự án đã tiến hành trồng thử nghiệm cây chè shan theo 2 phương thức: trồng tập trung và trồng phân tán. Kết quả cả hai phương thức trồng đều cho tỷ lệ sống, cao cây, rộng tán, điều kiện gốc tương tự như nhau. Tuy nhiên trồng phân tán thì hiệu suất sử dụng đất giảm, trồng tập trung cho hiệu quả kinh tế cao hơn do mật độ cây trên đơn vị diện tích cao hơn.
3. Mô hình trồng khảo nghiệm các giống chè nhập nội:
Dự án xây dựng mô hình trồng khảo nghiệm các giống chè chất lượng cao mới chọn tạo và nhập từ Trung Quốc như: Phúc Vân tiên, Kim tuyên, PT95, Keo am tích, Bát tiên.. trên diện tích 3,5 ha. Kết quả cho thấy, hầu hết các giống chè nhập nội đều sinh trưởng, phát triển và thích ứng tốt với điều kiện khí hậu, thổ những của Cao Bằng, tuy nhiên sau khi trồng và đánh giá 3 giống chè là Phúc Vân tiên, Kim tuyên, PT95 là sinh trưởng khoẻ, cho năng suất cao và chất lượng tốt.
4. Lắp đặt các cụm chế biến:
- Đầu tư xây dựng 3 cụm chế biến quy mô nhỏ dùng cho các hộ trực tiếp tham gia dự án chế biến.
- Lắp đặt dây truyền chế biến chè xanh chất lượng cao với công suất 500kg chè búp tươi/ ngày và tập huấn kỹ thuật thâm canh, chế biến các giống chè xanh chất lượng cao cho 300 lượt người dân. Qua đó đã giúp chè xanh Nguyên Bình vượt qua ranh giới tự sản tự tiêu và trở thành hàng hoá, được lưu thông khá rộng rãi trên thị trường.