Chủ nhiệm dự án: Đào Thanh Vân

Đơn vị thực hiện: Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên

Thời gian thực hiện: 2004-2006

I. Đặt vấn đề

Với diện tích đất đồi núi là chủ yếu và khí hậu nhiệt đới gió mùa lục địa nên đã hình thành các vùng đặc thù có thể phát triển nhiều loại cây ăn quả, đặc biệt là các loại cây ăn quả có nguồn gốc ôn đới và á nhiệt đới. Trong những năm qua, Cao Bằng đã có nhiều chương trình phát triển cây ăn quả để tạo ra sản phẩm hàng hóa, mang lại nguồn lợi cho tỉnh, tuy nhiên diện tích trồng trọt còn hạn chế, nguyên nhân chủ yếu là việc cung ứng cây giống tốt còn thiếu, kỹ thuật trồng và nhân giống các loài cây ăn quả chưa được phổ biến trong sản xuất. Mặc dù đã thành công trong việc giâm cành cây chè đắng, cây keo lai, tuy nhiên, việc giâm cành cây ăn quả chưa được thử nghiệm và ứng dụng trong sản xuất giống cây, việc nhân giống bằng ghép cây tỷ lệ sống còn thấp. Vì vậy, Trường đại học Nông lâm Thái Nguyên đã triển khai thực hiện đề tài “nghiên cứu ứng dụng nhân giống một số loài cây ăn quả (cam, quýt, hạt dẻ…) bằng phương pháp giâm hom và ghép cây”.

II. Mục tiêu

- Xác định kỹ thuật nhân giống vô tính thích hợp bằng giâm hom và ghép cây để nhân nhanh một số loại cây ăn quả chủ lực phục vụ các dự án phát triển tại Cao Bằng.

- Nâng cao năng lực khoa học công nghệ về nhân giống cây ăn quả cho các cơ sở nghiên cứu, sản xuất và người dân tỉnh Cao Bằng.

III. Kết quả thực hiện

1. Kết quả giâm cành một số loài cây ăn quả cam, quýt, lê, mắc mật

Đã tiến hành nghiên cứu nồng độ chất kích thích sinh trưởng IBA và một số loại chất kích thích sinh trưởng khác trong giâm cành cho thấy tỷ lệ ra rễ rất thấp. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số loại chất khử trùng giâm hom trong giâm cành, ảnh hưởng của thời vụ đến tỷ lệ sống, ảnh hưởng của chiều dài hom giâm và kích thước hom giâm đến tỷ lệ sống đều cho thấy tỷ lệ sống rất thấp. Vì vậy không nên áp dụng biện pháp giâm hom đối với các loại cây ăn quả này

2. Nhân giống bằng giâm hom đối với cây phật thủ

Qua nghiên cứu cho thấy, khi sử dụng chất kích thích sinh trưởng cho giâm cành phật thủ đã mang lại tỷ lệ ra rễ, tỷ lệ nẩy mầm và tỷ lệ giâm sống cao hơn so với đối chứng. Hom cành phật thủ có đường kích 0,51-0,90cm có tỷ lệ ghép sống và tỷ lệ xuất vườn cao. Khi cây nẩy mầm có thể sử dụng phân bón lá để phun lên cây để chất dinh dưỡng ngấm vào trong thân, lá và được chuyển vào bên trong để kích thích cây phát triển, nâng cao tỷ lệ sống và xuất vườn của cây giâm hom.

3. Nhân giống cây ăn quả bằng ghép cây

Nhân giống cây ăn quả hiện nay được thực hiện chủ yếu bằng phương pháp ghép, có 2 loại ghép: ghép cành và ghép mắt. Tùy từng loại cây khi ghép có thể lựa chọn ghép cành hoặc ghép mắt. đề tài tiến hành thử nghiệm 2 kiểu ghép mắt là ghép mắt cửa sổ và ghép mắt chữ T, 2 kiểu ghép cành là ghép nêm và ghép cành bên. Qua theo dõi cho thấy: ghép nêm cho tỷ lệ xuất vườn thấp từ 10,24% (mắc mật) đến 45,25% (hạt dẻ). Ghép mắt (chữ T và cửa sổ) chỉ cho tỷ lệ xuất vườn tương đối cao ở cam, quýt. Ghép cành bên cho tỷ lệ sống cao đối với tất cả các loài cây ăn quả trong thí nghiệm.

Ghép cành bên cho tỷ lệ xuất vườn cao nhất so với các kiểu ghép khác. Đây là phương pháp ghép được áp dụng chính đối với hầu hết các loài cây ăn quả hiện nay. Để tỷ lệ ghép sống cao, các cây ăn quả thuộc họ cam, quýt thường ghép vào thời điểm từ tháng 4 đến tháng 11; mắc mật ghép vào tháng 3,4,5 và tháng 9; dẻ Trùng Khánh ghép vào tháng 7, 8 , 9; cây lê ghép vào tháng 1, 2 và tháng 11, 12.

4. Kết quả sản xuất giống cây ăn quả

Từ các kết quả nghiên cứu, đề tài đã tiến hành nhân giống một số loại cây ăn quả có triển vọng tại Cao Bằng, các giống cây ăn quả đều được lấy mắt ghép, cành ghép ở các cây ăn quả đã được tuyển chọn từ các đề tài trước. Kết quả đã nhân giống được 9.031 cây ăn quả các loại, mắc mật ghép (1394 cây), dẻ Trùng Khánh (210 cây), Lê Đông Khê (1145 cây), phật thủ giâm cành (2410 cây),…